Giáo trình Thống kê doanh nghiệp nông nghiệp (Phần 1) - Trường Đại học Nông nghiệp Hà Nội

Nội dung text: Giáo trình Thống kê doanh nghiệp nông nghiệp (Phần 1) - Trường Đại học Nông nghiệp Hà Nội

1. Thốngkêtisảncủadoanhnghiệp ___ Ch−ơngII: ThốngkêtisảncủaDoanhNghiệp Nộidung: I.Thốngkêđấtđaicủadoanhnghiệp II.Thốngkêtisảncốđịnhtrongdoanhnghiệp III.Thốngkêtisảnl−uđộngtrongdoanhnghiệp 1.Thốngkêđấtđaicủadoanhnghiệp 1.1.Vaitròcủađấtđaitrongdoanhnghiệp Đấtđailt−liệusảnxuấtquantrọngtrongsảnxuấtkinhdoanh.Đốivớicácngnhsản xuấtvậtchấtkhác,đấtđaichỉcótácdụnglmnềnđểxâydựngcácnhmáy,côngtr−ờng Nó khôngảnhh−ởngđếnkếtquảsảnxuấtvchấtl−ợngsảnphẩm.Tráilại,trongdoanhnghiệp nôngnghiệp(DNNN)quymôruộngđấtvđộphìcủanócóảnhh−ởngrấtlớnđếnkếtquảsản xuất.RuộngđấtcủaDNNNlmộtloạit−liệusảnxuấtquantrọngvđặcbiệt.Bởivì: Ruộngđấtlt−liệusảnxuấtkhôngthểthaythếđ−ợc.Quymôvtốcđộpháttriểnsản xuấtnôngnghiệpsuychocùngsẽphụthuộcvoquymôvtrìnhđộsửdụngruộngđất. Ruộngđấtdùngvosảnxuấtnôngnghiệpcógiớihạnnhấtđịnhng−ờitakhôngthểtuỳ theoýmuốncủamìnhtăngloạit−liệusảnxuấtnylênbaonhiêucũngđ−ợc. Ruộngđấtvừamangtínhchấtt−liệulaođộnglạivừalđốit−ợnglaođộng.Trongquá trìnhsảnxuấtnôngnghiệp,ng−ờitadùngcôngcụlaođộngtácđộngvođấtđai,lợidụngđộ mumỡcủađấtđểtăngnăngsuấtcâytrồng.Vềph−ơngdiệnny,ruộngđấtthuộcđốit−ợng laođộng.Nh−ngđấtđaikhôngbịhaomòntrongquátrìnhsửdụngnh−cáct−liệusảnxuất khác.Tráilại,nócóthểtồntạilâudivnếusửdụnghợplýthìđộmumỡcủađấtsẽđ−ợc tăngdầnlên.Khảnăngsửdụnglâudilmchoruộngđấtmangtínhchấtlt−liệulaođộng nh−nglt−liệulaođộngđặcbiệtsẽkhôngbịhaomòn,nênkhôngtổchứckhấuhaoruộngđất. Ruộngđấtcóvịtrícốđịnhvchịuảnhh−ởngbởiđiềukiệntựnhiêntheovịtríđó.Vì vậy,việcsửdụngruộngđấtphảichúýđếnvấnđềthuỷlợi,điềukiệntiểukhíhậutừngvùngđể bốtrícâytrồngvậtnuôithíchhợp.Cùngmộtloạiđấtgiốngnhauvềchấtl−ợngnh−thnhphần cơgiới,độchuamặnvv khácnhau,năngsuấtcâytrồngth−ờngkhácnhau. 1.2.PhânloạiruộngđấttrongdoanhnghiệpNN Tuỳtheomụcđíchnghiêncứumng−ờitasửdụngcáctiêuthứcphânloạiruộngđấtkhác nhau.Nh−ngtrongcácDNNNng−ờitath−ờngphânloạiđấttheocôngdụngkinhtếhaymục đíchsửdụng. Theotiêuthứcnytổngdiệntíchđấtđaicủadoanhnghiệpđ−ợcphânloạinh−sau: 1).Đấtnôngnghiệp :ldiệntíchđấtđ,đangvcókhảnăngsửdụngvosảnxuấtnông nghiệp.Nóbaogồm: 1.1).Đấtđangdùngvosảnxuấtnôngnghiệp:ldiệntíchđấtthựctếđangtrồngtrọtcác loạicâytrồngvchănnuôigiasúcgiacầm.Thuộcdiệntíchnygồm: Đấtcanhtáchngnămlloạiđấtdùngđểtrồngcácloạicâyngắnngy,mỗichukỳsinh tr−ởngth−ờngkhôngquá1nămnh−diệntíchcấylúa,trồngcácloạihoamuvv .Loạiđất Tr ưng ð i h c Nụng nghi p Hà N i – Giỏo trỡnh Thng kờ Doanh nghi p Nụng nghi p 8
2. Thốngkêtisảncủadoanhnghiệp ___ nyth−ờngphânloạitheokhảnăngcấytrồng,sốvụgieotrồng,theotìnhhìnhthuỷlợi,theo thnhphầncơgiớivv đểphấnđấutăngvụ,bốtrícâytrồngvậtnuôichophùhợp. Đấttrồngcâylâunămlđấtdùngđểtrồngcácloạicâycóchukỳsinhtr−ởngtrong nhiềunăm.Trồngmộtlầnnh−ngthuhoạchsảnphẩmtrongnhiềunămvphảiquathờigian kiếnthiếtcơbảnmớichuyểnvokinhdoanh. Đồngcỏlloạiđấtnôngnghiệpdùngđểchănthảđạigiasúcvdêcừu.Đồngcỏđ−ợc chialm2loại:đồngcỏtựnhiênvđồngcỏtrồng.Vềph−ơngthứcsửdụngth−ờngphânbiệt đồngcỏdùngđểchănthảgiasúcvđồngcỏđ−ợcthuhoạchlmthứcăndựtrữchochănnuôi. Aohồđ−ợctínhtoánvodiệntíchđấtnôngnghiệpchỉbaogồmnhữngaohồdùngđể nuôicávcácloạithuỷsảnkhác.Nhữngaohồkhôngnuôiđ−ợccá,hoặccóthuhoạchcáphát triểntựnhiênchứkhôngphảilkếtquảnuôithảthìtuỳtheotínhchấtcủatừngloạimtínhvo đấtcókhảnăngnôngnghiệphoặcphinôngnghiệp. 1.2).Đấtcókhảnăngnôngnghiệpbaogồmtấtcảruộngđấtch−asửdụngvosảnxuất nôngnghiệphoặcđểbỏhoáquá3nămvnếuđầut−ph−ơngtiệnvsứclaođộngđểkhaiphá hoặccảitạothìcóthểdùngvosảnxuấtnôngnghiệp.Đểđápứngyêucầukhaihoangvcải tạoruộngđấtth−ờngphânchialoạiđấtnytheotínhchấttựnhiênnh−đấtcònhoangrậm,đồi trọc,bibồivensông,venbiển,đấtbịchuamặn,đồnglầy,đấtbỏhoáquá3nămvv 2).Đấtphinôngnghiệp lloạiđấtđdùngvocácmụcđíchkhác,hoặcvớitrìnhđộ khoahọchiệnđạich−acókhảnăngcảitạođểdùngvosảnxuấtnôngnghiệp.Đấtphinông nghiệpđ−ợcphânloạithnhđấtrừng,đấtxâydựngnhở,côngtr−ờng,xínghiệp,đấtxâydựng cáccôngtrìnhgiaothông,sôngngòi,bicátvv Côngdụngkinhtếcủaruộngđấtcóthểthayđổitheonhucầucủaxhộivsựpháttriển củalựcl−ợngsảnxuất.Thídụ,saukhigiảiquyếtđ−ợcvấnđềl−ơngthựcthìmộtsốdiệntích canhtáclúatr−ớcđâycóthểchuyểnsangtrồngcâycôngnghiệp.Hoặcnhờhonchỉnhthuỷ nôngnêndiệntíchmộtvụcóthểchuyểnthnhhai,bavụvv Nóichung,mụcđíchsửdụng ruộngđấtcầnổnđịnht−ơngđốilâuditheoph−ơngh−ớngsảnxuấtđđ−ợcxácđịnhchotừng vùngvtừngcơsởsảnxuất.Vìvậy,căncứđểphânloạiruộngđấtlcôngdụngkinhtếlâudi chứkhôngphảiltìnhhìnhsửdụngthựctếtrongmộtvụhaymộtnăm.Theonguyêntắcđó,ở n−ớctatấtcảdiệntíchbỏhoád−ới3nămtheochếđộhiệnhnhvẫntínhvodiệntíchđất nôngnghiệp.T−ơngtựnh−vậy,mộtdiệntíchcấy2vụlúađtrởthnhtậpquán,nếuvìlýdo nođótrongnămbáocáochỉcấyđ−ợc1vụthìdiệntíchnóitrênvẫnxếpvoloạiruộng2vụ. Ng−ợclại,nếuviệctăngvụchỉmớicótínhchấtthíđiểm,ch−ađủđiềukiệnđảmbảochắcchắn thìkhiphânloạichỉcăncứvovụchính. Ngoicáchphânloạitrên,trongthựctếtuỳtheoyêucầunghiêncứucònphânloạiruộng đấttheoyêucầutiêuchuẩnhonchỉnhhệthốngthuỷnông,cảitạomặtbằngvv 1.3.Tổchứcthốngkêruộngđấttrongdoanhnghiệpnôngnghiệp Đểquảnlýtốtruộngđấttrongmỗidoanhnghiệpcũngnh−trongtừngđịaph−ơngvton quốcđểtừđótínhđ−ợccơcấuruộngđất,theodõitìnhhìnhbiếnđộng,chuyểnhoácácloại ruộngđấtquacácthờigiankhácnhau,thốngkêruộngđấtth−ờngtiếnhnhtheohaigiaiđoạn sau: 1.3.1.Điềutracơbảnvlậpsổđăngkýđấtđai Điềutracơbảnnhằmmụcđíchnắmđ−ợcsốl−ợngvchấtl−ợngcủatừngloạiđấtđai nôngnghiệp.Nộidungcủagiaiđoạnnylđođạcđểvẽbảnđồgiảithửa,điềutralýhoátính củađấtđểlậpbảnđồnônghoálmcơsởchoviệcbốtrísảnxuất,đầut−thâmcanhtăngnăng suấtcâytrồngvậtnuôi.Côngviệcnythuộctráchnhiệmcủacácnhkỹthuậtvđịachính. Trêncơsởtiliệuđiềutracơbảnruộngđất,ng−ờitalậpsổđăngkýđấtđaichotừngđịa ph−ơng:ph−ờng,x,huyện,tỉnh, từngdoanhnghiệpnôngnghiệpvhợptácxsảnxuất nôngnghiệp . ởnhữngđịaph−ơngđlmxongcôngtácđiềutracơbảnđấtđai,phốihợpvới Tr ưng ð i h c Nụng nghi p Hà N i – Giỏo trỡnh Thng kờ Doanh nghi p Nụng nghi p 9
3. Thốngkêtisảncủadoanhnghiệp ___ chínhquyềngiaoruộngđấtchohộnôngdânsửdụnglâudivcấpgiấyquyềnsửdụngruộng đấtchohộhoặccáctổchứckinhtếtậpthểtheoNQ10củaBộChínhTrị. 1.3.2.Theodõitìnhhìnhbiếnđộngvlậpbảngcânđốiđấtđai Nh−trênđnói,côngdụngkinhtếcủađấtđaisẽthayđổiquatừngthờigiannhấtđịnhdo ảnhh−ởngcủang−ờisửdụngvnhântốkỹthuật.Thídụbịxóimònlâungyđấtnôngnghiệp cóthểbiếnthnhđấtphinôngnghiệp.Ng−ợclại,kếtquảkhaihoangphụchoáđbiếnđấtcó khảnăngnôngnghiệpthnhđấtnôngnghiệp.Trongnộibộđấtnôngnghiệpviệcthayđổicũng diễnrath−ờngxuyênnh−đấtcanhtáchngnămcóthểchuyểnthnhaohồnuôicá,ruộngmột vụthnhruộnghaivụvv .Tấtcảnhữngsựthayđổinh−vậygọilsựchuyểnhoáđấtđai.Sản xuấtnôngnghiệpcủan−ớctađòihỏiphảithựchiệnchuyểnhoáđấtđaimộtcáchcókếhoạch theoh−ớngbiếnđấtxấuthnhđấttốt,mởrộngdầndiệntíchcanhtácvhạnchếviệcsửdụng đấtnôngnghiệpvocácmụcđíchkhác.Nhữngtiliệucủathốngkêphảnánhkịpthờivchính xáctìnhhìnhchuyểnhoáđấtđaivgiúpchocácnhquảntrịdoanhnghiệp,cáccơquancủa Đảngvnhn−ớcđềracácbiệnphápvchủtr−ơngcảitạoquyhoạchđồngruộng,tăngc−ờng quảnlývsửdụngđất.Đểthựchiệnđ−ợcnhiệmvụđó,thốngkêdùng2loạibảngcânđốiđất đainh−sau: a).Bảngcânđốikiểubncờ Sởdĩgọilbảngcânđốibncờvìcácchỉtiêuởcácdòngvcáccột(trừcộtđầuvcuối) đềugiốngnhau.Sốliệuởtừngôcó2nộidung:T−ơngứngvớihng,chứngtỏloạidiệntíchở hngđóđtăngthêmtrongkỳvt−ơngứngvớicộtlsốdiệntíchcủaloạiruộngđấtởcộtđó đgiảmbớttrongkỳbáocáo.Nhờcấutạonh−vậy,nênquacácchỉtiêucủabảngcânđốiđất đaikiểubncờcóthểthấyrõmốiquanhệchuyểnhoágiữacácloạiđất.Nguyêntắccủabảng cânđốil: Tổngdiệntíchđầukỳ+tổngdiệntíchtăngtrongkỳ=tổngdiệntíchgiảmtrongkỳ+tổng diệntíchcuốikỳ. Bảngcânđốiđấtđaikiểubncờchỉthựchiệnđ−ợcsựchuyểnhoágiữacácloạiđấttrong nộibộ1doanhnghiệphay1đơnvịhnhchính.Vìvậy,trongbảngcânđốithìtổngdiệntíchcó đầunămvcuốinămbằngnhau. Vídụ:CótìnhhìnhbiếnđộngđấtđaicủaCôngtyNamViệtnăm2003nh−sau: Tổngdiệntíchcóđầunăml12000ha.Trongđó: +Ruộng1vụ2000ha. +Ruộng2vụ4000ha. +Ruộng3vụ500ha. +Đấttrồngcâylâunăm700ha. +Đấttrồngcỏ600ha. +Aohồnuôitrồngthủysản200ha. +Đấtcókhảnăngnôngnghiệp1000ha. +Đấtphinôngnghiệp3000ha. Biếnđộngtrongnămnh−sau: *Chuyển1000hađất1vụthnhruộng2vụv50hathnhaohồ *Đất2vụ:chuyển2000hathnhruộng3vụ,400hasangtrồngcâylâunămv20ha thnhao,hồ. *Đấttrồngcâylâunăm:chuyển50hathnhruộng3vụ. *Đấttrồngcỏ:chuyển360hathnhruộng1vụv10hathnhđấtphinôngnghiệp. *Đấtao,hồ:chuyển50hathnhđấtphinôngnghiệp. *Đấtcókhảnăngnôngnghiệp:khaiphá200hathnhruộng2vụ,300hatrồngcỏ. Trêncơsởtiliệuđótalậpbảngcânđốiđấtđaikiểubncờnh−sau: Tr ưng ð i h c Nụng nghi p Hà N i – Giỏo trỡnh Thng kờ Doanh nghi p Nụng nghi p 10
4. Thốngkêtisảncủadoanhnghiệp ___ Bảng2.1.BảngcânđốiđấtđaikiểubncờcủaCôngtyNamViệtnăm2003 (ĐVT:ha) Số Đầu Đấtcanhtác Đất Đất Ao Đấtcó Đất Cộng Cuối hiện kỳ Ruộng Ruộng Ruộng trồng trồng hồ khả phi tăng kỳ hng 1vụ 2vụ 3vụ câylâu cỏ năng nông năm nông nghiệp nghiệp (A) (1) (2) (3) (4) (5) (6) (7) (8) (9) (B) Ruộng1vụ (1) 2000 360 360 1310 Ruộng2vụ (2) 4000 1000 200 1200 2780 Ruộng3vụ (3) 500 2000 50 2050 2550 Đất tr. cây (4) 700 400 400 1050 lâunăm Đồngcỏ (5) 600 300 300 530 Aohồ (6) 200 50 20 70 220 Đất có khả (7) 1000 500 năngNN ĐấtphiNN (8) 3000 10 50 60 3060 Cộnggiảm (9) 1050 2420 50 370 50 500 4440 Tổngcộng 12000 12000 Từbảngcânđốiđấtđaitrênđâychúngtacóthểtínhdiệntíchcócuốikỳcủatừngloại theocôngthứcsau: Vídụ:diệntíchcócuốikỳcủaloạiđất2vụ=4000+1200–2420=2780ha b).Bảngcânđốiđấtđaitổnghợp Trêncơsởsốliệucủabảngcânđốiđấtđaibncờng−ờitalậpbảngcânđốiđấtđaitổng hợptheomẫusau:(Bảng2.2.) Bảngcânđốiđấtđaitổnghợpgiúpchochủdoanhnghiệpcũngnh−lnhđạođịaph−ơngnắm đ−ợcsốl−ợngvbiếnđộngcủatìnhhìnhloạiđấtđaitrongphạmviquảnlýcủamìnhmột cáchnhanhnhất,từđóđ−aracácquyếtđịnhđúngđắnnhằmkhaithácvsửdụngđấtđaimột cáchđầyđủ,hợplý. Bảng2.2:BảngcânđốiđấtđaitổnghợpcủaCôngtyNamViệtnăm2003 ĐVT:ha Loạiđấtđai Diệntíchcó Biếnđộngtrongkỳ Diệntíchcó đầukỳ Tăng Giảm cuốikỳ Ruộng1vụ 2000 360 1050 1310 Ruộng2vụ 4000 1200 2420 2780 Ruộng3vụ 500 2050 2550 Câylâunăm 700 400 50 1050 Đồngcỏ 600 300 370 530 Aohồ 200 70 50 220 ĐấtcókhảnăngNN 1000 500 500 ĐấtphiNN 3000 60 3060 Cộng 12000 4440 4440 12000 Tr ưng ð i h c Nụng nghi p Hà N i – Giỏo trỡnh Thng kờ Doanh nghi p Nụng nghi p 11
5. Thốngkêtisảncủadoanhnghiệp ___ 1.4.Cácchỉtiêuthốngkêđấtđaitrongdoanhnghiệp Tìnhhìnhsửdụngđấtđaitrongdoanhnghiệpnôngnghiệpcũngnh−mộtđịaph−ơngđ−ợc phảnánhquacácchỉtiêusauđây: a.Mứctănggiảmtuyệtđốivt−ơngđốicủatừngloạiđấtnôngnghiệp Đâylchỉtiêutổnghợpquantrọng,nhằmđánhgiábiếnđộngcủatừngloạiđấttrongnăm theocácnguyênnhântănggiảm.Từđóthấyđ−ợccácnguyênnhângâyrabiếnđộngđấtđai củadoanhnghiệpcóhợplýhaykhông. Côngthứctínhnh−sau: Diệntíchđấtnôngnghiệp=DiệntíchđấtNNtănglên(giảmđi)docác tăng(giảm)trongnămnguyênnhân %diệntíchđấtnôngnghiệpDiệntíchđấtNNtăng(giảm)trongnăm tăng(giảm)trongnăm=x100 TổngdiệntíchđấtNNđầukỳ Diệntíchđấtnôngnghiệp=DiệntíchđấtNNDiệntíchđấtNN tăngthựctếtrongnămtănglêngiảmđi Mứctănggiảmtuyệtđốivt−ơngđốiđấtđaicòncóthểtínhbằngcáchsosánhdiệntích từngloạiđấtquacácthờigiankhácnhau.Cụthể: Tr.đó: ∆Ylmứctăng(giảm)tuyệtđốiqua2năm ∆Y=YiYi1Yildiệntíchđấtnămthứi(i=1 n) Yi1diệntíchđấtnămtr−ớc Yi Hoặct i=x100 Yi1 ∆ ti:mứctăng(giảm)t−ơngđốiđ−ợctínhbằng%. Yvt inếumangdấud−ơng(+)tứcl loạiđấtđótăngsovớinămtr−ớc.Ng−ợclaimangdấuâm()tứclgiảmsovớinămtr−ớc.Để thấy đ−ợc mức độ tăng (giảm) đó có hợp lý hay không thì chúng ta cần đối chiếu với chủ tr−ơngpháttriểnnôngnghiệpcủaĐảngvnhn−ớctrongcùngthờigianđó. b.Chỉtiêucơcấuđấtđai Cơcấuđấtđailtỷtrọngtừngloạiđấtchiếmtrongtổngsốđấtđaicủadoanhnghiệphay mộtđịaph−ơng.Chỉtiêunyđ−ợctínhtrêncơsởphânloạiđấtđai Côngthứctính: DiTr.đó:AiTỷtrọngcủamộtloạiđấtnođó,th−ờngtínhbằng%. Ai=x100Dildiệntíchcủaloạiđấtđó ∑Di ∑Ditổngdiệntíchcủatấtcảcácloại Cơ cấu đất đai l một chỉ tiêu gián tiếp phản ánh ph−ơng h−ớng sản xuất của doanh nghiệp.Nếunghiêncứubiếnđộngcơcấuđấtđaitheothờigiansẽthấyđ−ợcquátrìnhchuyển dịchcơcấukinhtế,cơcấucâytrồng.Nếukếthợpvớiđ−ờnglốipháttriểnnôngnghiệpcủa Đảngsẽthấyđ−ợcxuh−ớngchuyểndịchhợplýhaykhông. c.Hệsốsửdụngđấtcanhtác Chỉtiêunylsốlầntrồngbìnhquântrongnămtínhtrênmộtđơnvịdiệntíchcanhtácv đ−ợctínhtheocôngthức: DTr.đó:H:Hệsốsửdụngđấtcanhtác(tínhbằnglần) H=D:Tổngdiệntíchgieotrồngtrongnăm CC:Tổngdiệntíchcanhtác Tr ưng ð i h c Nụng nghi p Hà N i – Giỏo trỡnh Thng kờ Doanh nghi p Nụng nghi p 12
6. Thốngkêtisảncủadoanhnghiệp ___ Hệsốsửdụngđấtcanhtácchobiếttrìnhđộsửdụngđấtcanhtáccủadoanhnghiệphay củađịaph−ơng.Hcnglớntrìnhđộkhaithácđấtcanhtáccngcaovng−ợclại. Phấnđấutăngvụđiđôivớithâmcanhlbiệnphápquantrọngđểpháttriểnsảnxuấtnông nghiệpphùhợpvớiđiềukiệnkhíhậucủan−ớcta.Vềýnghĩacủatăngvụ,cốtổngbíth−Lê Duẩnđchỉrõ: “Lợidụng−uthếcủagiốngmớivđẩymạnhcôngtáccảitạođấtđểmởmangvụđôngở nhữngnơicóđiềukiệnlmộth−ớnglớncủanôngnghiệpcótácdụngvềnhiềumặt:bổsung thêml−ơngthực,thựcphẩmchong−ời,đồngthờipháttriểnđ−ợcchănnuôivớinhiềuloạigia súc,giacầm.Vừathuđ−ợcnhiềusảnl−ợngtrênmộtđơnvịdiệntích,vừabồibổđ−ợcđộphì chođất,điềuhođ−ợclaođộng,đảmbảochonôngdâncócôngănviệclmquanhnăm ”(1) (LêDuẩn,PhạmVănĐồng:vềtổchứclạisảnxuấtvcảitiếnquảnlýnôngnghiệptheoh−ớng sảnxuấtlớnXHCN,sáchđdẫn.Trang37,38v86). d.Chỉtiêutỷsuấtsửdụngđấtđai Chỉtiêunyđánhgiátrìnhđộsửdụngđầyđủtừngloạiđấtcũngnh−tonbộđấtđaicủa doanhnghiệp. Côngthức: DtTr.đó:T:tỷsuấtsửdụngtừngloạiđấthaytonbộđất T=x100DtTổngdiệntíchđấtthựctếđđ−ợcsửdụngtrongnăm DDTổngdiệntíchđấtcótrongnăm Chỉtiêunytínhracnggần100cngtốt,nóthểhiệndoanhnghiệpkhaitháctriệtđểđấtđai vềsốl−ợngvng−ợclại. e.Chỉtiêunăngsuấtđấtđai Năngsuấtđấtđailchỉtiêubiểuhiệnkhốil−ợngsảnphẩmnôngnghiệpsảnxuấtratính trên1hađấtnôngnghiệptrongmộtnăm.Đâylchỉtiêuphảnánhtổnghợptrìnhđộsửdụng đấtđai,vìsuychocùngthìbốtrícơcấucâytrồnghợplý,thựchiệnchuyêncanh,thâmcanh, tăngvụ,kếthợptrồngtrọtvchănnuôiđềunhằmtạoranhiềusảnphẩmtrên1đơnvịdiệntích. Nângcaonăngsuấtđấtđaicó1ýnghĩavôcùngquantrọngđốivớisựpháttriểnnôngnghiệp n−ớcta,vìn−ớctalmộttrongnhữngn−ớccóruộngđấtbìnhquântheođầung−ờithấp. Ph−ơngpháptínhchỉtiêunynh−sau: Đốivớiloạiđấtmtrong1nămchỉgieotrồng1loạicâythìtínhtheohiệnvật QTr.đó:N:Năngsuấtđấtđaitínhtheohiệnvật N=Q:Khốil−ợngsảnphẩmđ−ợcsảnxuấtratrongnăm CC:Tổngdiệntíchđấttrồngloạicâyđó Đốivớiloạiđấttrong1nămgieotrồngnhiềuloạicâykhácnhauthìphảitínhnăngsuất đấtđaitheogiátrị. ∑p iqiTr.đó:N:Năngsuấtđấtđaitínhtheogiátrị N=q i:Sảnl−ợngloạicâyi Cp i:Gíađơnvịsảnphẩmloạii C:Diệntíchcanhtácdùngđểtrồngcácloạicâytrongnăm Hiệnnaymụctiêuphấnđấucủacácdoanhnghiệpnôngnghiệplbằngcáchbốtrícây trồngvậtnuôisaochothuđ−ợctừ50–60triệuđồngtrên1ha.Đâylchỉtiêunăngsuấtđất đai. g.Chỉtiêuđấtđaibìnhquânđầung−ời Chỉtiêunygiántiếpbiểuhiệnkhảnăngcungcấpnôngsảnđểthoảmnnhucầucủa nhândân.Căncứvochỉtiêunycóthểthấyđ−ợcmứcđộcầnthiếtphảithựchiệnthâmcanh, tăngvụ,khaihoangvphânbốlạidânc−vlaođộngnôngnghiệp.Tuỳyêucầunghiêncứucó Tr ưng ð i h c Nụng nghi p Hà N i – Giỏo trỡnh Thng kờ Doanh nghi p Nụng nghi p 13
7. Thốngkêtisảncủadoanhnghiệp ___ thểtínhmứcđấtnôngnghiệphoặctừngloạiđấtnôngnghiệpđặcbiệtlcanhđấtcanhtácbình quânmộtng−ờinóichung,haymộtnhânkhẩuvmộtlaođộngtrongnôngnghiệpnóiriêng. Ngoirang−ờitacó thểtính đất đaibình quân một doanh nghiệp, một trạm trại quốc doanh,mộttrangtrạihaymộtnônghộ.Chỉtiêunygiántiếpbiểuhiệnquymôcủađơnvịsản xuấtđó. 2.Thốngkêtisảncốđịnh(TSCĐ)trongdoanhnghiệp 2.1.Kháiniệmvềtisảncốđịnh Đểtiếnhnhsảnxuấtkinhdoanh,bêncạnhsứclaođộnglyếutốcơbản,doanhnghiệp còncầnphảicót−liệulaođộngvđốit−ợnglaođộng.T−liệulaođộngđ−ợcchiathnh2bộ phận:cáct−liệulaođộngcógiátrịlớnvcóthờigiansửdụngquanhiềukỳsảnxuấtkinh doanhgọiltisảncốđịnh.Phầncònlạigọilcáccôngcụsảnxuấtnhỏthuộctisảnl−u động. Nh−vậy,cơsởđểnhậnbiếtcáct−liệulaođộngltisảncốđịnhphảidựavo2tiêu chuẩnvềmặtgiátrịvthờigiansửdụngđ−ợcquyđịnhtrongchếđộquảnlýtichínhhiện hnhcủanhn−ớc.Haitiêuchuẩnny(đặcbiệtltiêuchuẩnvềmặtgiátrị)th−ờngthayđổi theotừnggiaiđoạnpháttriểncủanềnkinhtế. Tisảncốđịnhcủadoanhnghiệpcócácđặcđiểm: Thamgiavonhiềuchukỳsảnxuấtkinhdoanh. Trongquátrìnhsửdụngtisảncốđịnhbịhaomòndần Gíatrịcủanóđ−ợcchuyểndịchtừngphầnvogiátrịcủasảnphẩm. Hìnhtháihiệnvậtcủanóvẫnđ−ợcgiữnguyêntrongsuốtthờigiansửdụng. Trongdoanhnghiệpnôngnghiệp,mộtsố TSCĐnôngnghiệp ( đấtđai,súcvậtcơ bản, v−ờncâylâunăm)cóđặcđiểmriêngdođặcđiểmsảnxuấtnôngnghiệpchiphối. Tisảncốđịnhlcơsởvậtchấtkỹthuậtcủasảnxuấtkinhdoanhcủadoanhnghiệp.Do vậy,chủdoanhnghiệpnochútrọngđầut−vđổimớicơcấuđầut−trangbịkỹthuậtchosản xuấtkinhdoanhsẽtạođiềukiệngiảiphóngsứclaođộngcủaconng−ời,tăngnăngsuấtlao động,nângcaochấtl−ợngsảnphẩmvdođótạođiềukiệnchosảnxuấtkinhdoanhcủadoanh nghiệptăngtr−ởngvpháttriển.Trongkinhtếthịtr−ờngđâylvấnđềcóýnghĩasốngcònđối vớimọidoanhnghiệp. 2.2.Phânloạitisảncốđịnh Mỗidoanhnghiệpđềucónhiềuloạitisảncốđịnhvớiyêucầuquảnlýkhácnhau,bởivì chúngcócácđặcđiểmkhácnhauvêcôngdụng,vềhìnhtháibiểuhiện,vềnguồngốchình thnh,vềquyềnsởhữuvv Dovậy,đểthuậntiệnchocôngtácquảnlý,côngtáchạchtoánv cácnghiêncứuvềtisảncốđịnhởdoanhnghiệpcầnphảiphânloạichúngtheomộtsốtiêu thứcchủyếu. 2.2.1.Phânloạitheocôngdụng Tisảncốđịnhcủa1doanhnghiệpđ−ợcphânthnh3loại. a.Tisảncốđịnhtrongsảnxuấtkinhdoanh Lcáctisảncốđịnhđangthựctếsửdụngtrongcáchoạtđộngsảnxuấtkinhdoanhcủa doanhnghiệp.Mứckhấuhaocơbảnđốivớicáctisảnnyđ−ợctínhvochiphísảnxuấtkinh doanhtrongkỳtheotừnghoạtđộngsảnxuấtkinhdoanhcụthể.Vídụ:máymóc,côngcụ,súc vậtlmviệc,súcvậtsinhsản b.Tisảncốđịnhhnhchínhsựnghiệp Lloạitisảncốđịnhdùngtrongcáchoạtđộnghnhchínhsựnghiệpcủadoanhnghiệp nh−cáctổchứcđonthể(Đảng,Đonthanhniên,Côngđon),thanhtranhândân,ytế,văn hoá.thểthaovv .) Tr ưng ð i h c Nụng nghi p Hà N i – Giỏo trỡnh Thng kờ Doanh nghi p Nụng nghi p 14