Tài liệu Quản lý điều dưỡng

Nội dung text: Tài liệu Quản lý điều dưỡng

1. Tài liệu tham khảo QUẢN LÝ ĐIỀU DƢỠNG (Dành cho đào tạo Điều dưỡng trình độ cao đẳng) Lưu hành nội bộ Năm 2021
2. MỤC LỤC Trang Kế hoạch hành động quốc gia về tăng cường công tác điều dưỡng - Bài 1. Hộ sinh giai đoạn 2012 – 2020 1 Bài 2. Hệ thống tổ chức ngành điều dưỡng Việt Nam 12 Bài 3. Chức năng và nhiệm vụ của Điều dưỡng trưởng bcác cấp . 21 Bài 4. Các mô hình phân công chăm sóc .. 24 Bài 5. Xây dựng bảng mô tả công việc 27 Bài 6. Phong cách lãnh đạo - Quản lý .. 37 Bài 7. Tổ chức cuộc họp .. 48 Bài 8. Thường quy đi buồng . 52 Bài 9. Quản lý nhân lực 56 Bài 10. Quản lý tài sản, vật tư, thời gian . 64 Bài 11. Quản lý thời gian 70 Quản lý huấn luyện và đào tạo liên tục công tác điều dưỡng, công tác Bài 12. chuyên môn trong bệnh viện 76 Bài 13. Phương pháp giải quyết vấn đề- Giải quyết mâu thuẫn .. 84
3. Bài 1 QUY TRÌNH QUẢN LÝ CÔNG TÁC ĐIỀU DƢỠNG MỤC TIÊU 1. Trình bày được các định nghĩa về quản lý. 2. Trình bày được các chức năng quản lý cơ bản. 3. Áp dụng các nguyên tắc quản lý vào công việc của người điều dưỡng trưởng. NỘI DUNG 1. Khái niệm về quản lý Quản lý có nguồn gốc từ khi con người tập hợp với nhau thành từng nhóm để lao động, để tự bảo vệ trước thiên nhiên, trước kẻ thù và để phát triển nòi giống và xã hội. Có thể nói ở bất cứ đâu, bất cứ khi nào có con người, ở đó cần có sự quản lý Quản lý là yếu tố thiết yếu trong đời sống của từng người, từng gia đình và từng xã hội. Mọi tổ chức, mọi xã hội muốn phát triển phải nâng cao trình độ quản lý. Một tổ chức được coi là quản lý tốt khi mọi bộ phận của nó đều hoạt động tốt phát huy được hiệu quả đạt được mục tiêu chính trị và hoàn thành nhiệm vụ của đơn vị. Quản lý không phải chỉ áp dụng cho những người đứng đầu của một tổ chức mà những nguyên tắc cơ bản của quản lý có thể áp dụng cho mọi lĩnh vực của xã hội và mọi cấp của mọi tổ chức của hệ thống y tế, từ Bộ y tế đến các Sở y tế, các bệnh viện, các khoa và các bộ phận công tác và từng cá nhân mỗi người. Mặc dù quản lý đã có từ lâu và mang tính phổ biến nhưng chưa có một định nghĩa nào về quản lý được đa số người đồng ý mà trong số rất nhiều định nghĩa mỗi người tự chọn ra cho mình một định nghĩa thích hợp nhất. Một trong những định nghĩa mà nhiều người hay sử dụng là: Định nghĩa 1: Quản lý là làm cho mọi việc được thực hiện Nguyên tắc để đưa ra định nghĩa này trước hết người quản lý phải xác định mình muốn làm gì hay xác định ưu tiên và sau đó làm cho việc đó được thực hiện. Nói một cách khác người quản lý trước tiên là đưa ra mục tiêu và làm cho mục 1
4. tiêu đó được thực hiện. Ví dụ: 100% người bệnh ra viện hài lòng về tinh thần thái độ của nhân viên bệnh viện. Định nghĩa 2: Quản lý là làm cho mọi việc được thực hiện bởi mọi người. Định nghĩa trên không nên hiểu một cách thuần tuý là người quản lý ra lệnh và người khác thực hiện mà cho dù điều đó thường xảy ra trong thực tế mà cần chú ý con người là phương tiện mà còn là nguồn lực quan trọng nhất để làm cho mọi việc theo mong muốn của người quản lý được thực hiện. Với mục tiêu này, toàn thể cán bộ nhân viên của bệnh viện phải phấn đấu sao cho 100% bệnh nhân hài lòng. Định nghĩa 3: Quản lý là sử dụng các nguồn lực có hiệu quả. Khái niệm quan trọng của định nghĩa trên đây là “hiệu suất”. Để đạt được hiệu suất cần có sự cân đối giữa các nguồn lực, cân đối về nguồn nhân lực, đảm bảo tiết kiệm nguồn lực và tìm cách thay thế nguồn lực kịp thời. Định nghĩa 4: Quản lý là sử dụng có hiệu quả các nguồn lực và làm cho mọi người cùng nhau làm việc để đạt được các mục tiêu đề ra. 2. Các chức năng quản lý cơ bản 2.1. Lập kế hoạch 2.1.1. Định nghĩa Lập kế hoạch là quá trình phán đoán để lựa chọn ưu tiên và phác thảo các công việc cần phải làm để đạt được mục tiêu. 2.1.2. Nội dung lập kế hoạch Nội dung của lập kế hoạch liên quan tới việc trả lời các câu hỏi sau: - Phải làm gì? Vì sao? - Thực hiện ở đâu? Vì sao? - Thực hiện khi nào? Vì sao? - Ai thực hiện? Vì sao? - Thực hiện như thế nào? Vì sao? 2.1.3. Các bƣớc lập kế hoạch - Xác định vấn đề 2
5. - Sắp xếp các vấn đề ưu tiên để giải quyết - Thiết lập mục tiêu và kết quả mong muốn - Xác định thời gian thực hiện từng hoạt động - Xác định kinh phí và phương tiện cần thiết để đạt kế hoạch đề ra 2.1.4. Phạm vi lập kế hoạch điều dƣỡng - Cấp quản lý càng cao thì chức năng lập kế hoạch càng quan trọng - Trưởng phòng điều dưỡng bệnh viện: hàng năm căn cứ vào nhiệm vụ của phòng và của bệnh viện để xây dựng kế hoạch hoạt động chung cho điều dưỡng toàn bệnh viện. Bao gồm kế hoạch về tổ chức, nhân lực, trang thiết bị, đào tạo, nghiên cứu, phát triển các kỹ thuật, kế hoạch về kinh phí Kế hoạch của phòng điều dưỡng phải được giám đốc phê duyệt và đưa vào kế hoạch chung của bệnh viện. - Phó phòng điều dưỡng, điều dưỡng trưởng khối được phân công để thực hiện từng phần của kế hoạch chung. - Điều dưỡng trưởng khoa chịu trách nhiệm xây dựng kế hoạch về phân công công việc, kế hoạch lĩnh và sử dụng các dụng cụ, kế hoạch nghỉ phép, kế hoạch hội họp, kế hoạch đào tạo lại Các kế hoạch này phải được trưởng khoa và trưởng phòng điều dưỡng bệnh viện thông qua. 2.1.5. Lập kế hoạch dự án Lập kế hoạch dự án là quá trình lập kế hoạch được áp dụng đối với từng chương trình hoạt động cụ thể. Nó được chia thành ba giai đoạn: Giai đoạn 1: Xây dựng kế hoạch bao gồm các bước: - Đánh giá tình hình. - Xác định vấn đề. - Hình thành mục tiêu. - Đề xuất các giải pháp thực hiện (đưa ra 3-4 giải pháp) và chọn một giải pháp để thực hiện. Giai đoạn 2: Trình bày kế hoạch. - Xin phép được cấp trên đồng ý cho trình bày kế hoạch. - Khi trình bày cần chú ý tính chính xác, thuyết phục và sáng tạo. 3
6. Giai đoạn 3: Thực hiện và giám sát kế hoạch. - Xác định rõ các hoạt động phải làm, thứ tự các hoạt động, kinh phí cho mỗi hoạt động địa điểm, thời gian và cá nhân hoặc tổ chức chịu trách nhiệm thực hiện. - Chỉ đạo thực hiện. - Giám sát, kiểm tra - Điều chỉnh kế hoạch nếu cần. Giai đoạn 4: Đánh giá kết quả và báo cáo 2.2. Tổ chức thực hiện Điều dưỡng trưởng bệnh viện là người chịu trách nhiệm trực tiếp trước giám đốc bệnh viện trong việc tổ chức các dịch vụ chăm sóc người bệnh và phối hợp các hoạt động chăm sóc với bác sĩ, các tổ chức và cá nhân trong bệnh viện. Nội dung của chức năng tổ chức thực hiện bao gồm: - Xác định mô hình chăm sóc. - Mô tả công việc cho từng vị trí. - Phân công nhân viên đảm nhiệm từng vị trí công tác. - Phân bổ nguồn lực. - Xây dựng và cải tiến các quy trình công việc. - Đào tạo và huấn luyện - Điều phối các hoạt động 2.3. Đánh giá 2.3.1. Tiêu chuẩn đánh giá Xây dựng các chuẩn mực, tiêu chuẩn đánh giá: Tiêu chuẩn đánh giá gồm 3 loại - Tiêu chuẩn cấu trúc là các điều kiện về nguồn lực để thực thi công việc - Tiêu chuẩn quy trình là thứ tự các bước thực hiện công việc. - Tiêu chuẩn đầu ra là kết quả cuối cùng của công việc. 2.3.2. Tổ chức đánh giá - Điều dưỡng trưởng cần thực hiện đánh giá thường xuyên, liên tục và toàn diện để cải thiện chất lượng các dịch vụ điều dưỡng. Để đánh giá chính xác và khách quan, điều dưỡng trưởng cần xây dựng các tiêu chuẩn đánh giá và phổ biến cho các khoa 4
7. phòng, các điều dưỡng viên biết để thực hiện. - Phương pháp đánh giá cần dựa vào báo cáo, dựa vào hồ sơ chuyên môn, sổ sách hành chính, dựa vào ý kiến đóng góp của người bệnh và dựa vào quan sát thực tế trực tiếp đi buồng của điều dưỡng trưởng. - Đánh giá của điều dưỡng trưởng cần khách quan, cụ thể, chính xác tránh phỏng đoán hoặc định kiến. 2.3.3. Báo cáo kết quả đánh giá Sau khi giám sát cần có thông báo hoặc nhận xét với cá nhân hoặc tập thể kịp thời bằng văn bản hoặc bằng trao đổi trực tiếp. 2.3.4. Phƣơng pháp đánh giá - Điều dưỡng trưởng cần thuyết phục hơn là ra lệnh, hoặc chỉ ra mệnh lệnh khi cần. - Trong quá trình giám sát, cần đưa ra những hướng dẫn và chỉ đạo, vì vậy đòi hỏi điều dưỡng trưởng phải hiểu biết về quản lý và kinh nghiệm lâm sàng. - Trong khi giám sát cần áp dụng phương pháp dân chủ, phù hợp với kinh nghiệm và khả năng từng nhân viên và từng tình huống. Không có một giải pháp giám sát nào thích hợp với mọi người và mọi hoàn cảnh. - Trong khi giám sát cần tôn trọng cấp dưới, cần tạo ra môi trường tâm lý thoải mái để động viên nhiệt tình và sáng tạo của nhân viên điều dưỡng. 3. Các biện pháp quản lý 3.1. Biện pháp quản lý bằng giáo dục. Là biện pháp tác động bằng tinh thần tạo động cơ làm việc. Những biện pháp thúc đẩy động cơ làm việc bao gồm: - Thù lao xứng đáng - Công bằng - Đủ điều kiện làm việc - Đào tạo nâng cao trình độ - Khen, chê đúng lúc đúng chỗ - Đoàn kết 5
8. - Người lãnh đạo gương mẫu - Người lãnh đạo quan tâm đến cấp dưới. 3.2. Biện pháp hành chính Là biện pháp người quản lý ban hành các văn bản pháp luật, quy chế, quy định để yêu cầu cấp dưới thực hiện và chấp hành. 3.3. Biện pháp dùng đòn bẩy kinh tế Bao gồm: Thưởng, phạt, tăng lương Biện pháp này có tác dụng trong những thời điểm nhất định và cần được củng cố bằng các biện pháp khác như đã nêu ở trên. Tóm lại: Quản lý rất cần thiết cho mọi tổ chức, cho mọi gia đình và xã hội. Các nguyên tắc chung về quản lý có thể áp dụng trong mọi cấp của hệ thống tổ chức thứ bậc. Điều dưỡng trưởng cần áp dụng các nguyên tắc và quy trình quản lý trong việc lập kế hoạch, tổ chức thực hiện và đánh giá các hoạt động chăm sóc nhằm bảo đảm tính hiệu quả trong các hoạt động và hiệu suất cao trong việc sử dụng các nguồn lực. Việc lựa chọn các biện pháp quản lý phải tuỳ thuộc vào từng đối tượng và hoàn cảnh cho phù hợp. 6
9. Bài 2 NHIỆM VỤ ĐIỀU DƢỠNG TRƢỞNG CÁC CẤP MỤC TIÊU 1. Trình bày được nhiệm vụ của điều dưỡng trưởng Sở Y tế, điều dưỡng trưởng khoa và trưởng phòng điều dưỡng. 2. Trình bày được nhiệm vụ của phòng Điều dưỡng bệnh viện. NỘI DUNG 1. Nhiệm vụ của điều dƣỡng trƣởng Sở Y tế - Xây dựng kế hoạch công tác Điều dưỡng của tỉnh và tổ chức triển khai thực hiện kế hoạch sau khi đã được phê duyệt. - Kiểm tra, giám sát, đánh giá chất lượng chăm sóc người bệnh ở các cơ sở Y tế. - Quản lý, chỉ đạo điều dưỡng trưởng các bệnh viện tuyến tỉnh và trung tâm Y tế huyện về lĩnh vực điều dưỡng. - Phối hợp với trường cao đẳng hoặc trung học Y tế và các bệnh viện xây dựng chương trình và tổ chức đào tạo lại về chuyên môn nghiệp vụ, y đức cho điều dưỡng. - Phối hợp với các phòng chức năng của sở Y tế trong việc lập kế hoạch, qui hoạch và đề xuất việc đào tạo, tuyển dụng, điều động và sử dụng đội ngũ Điều dưỡng trên địa bàn. - Nghiên cứu về tổ chức, quản lý, đào tạo và thực hành trong lĩnh vực điều dưỡng. Đề xuất các biện pháp nhằm cải thiện và nâng cao chất lượng chăm sóc và phục vụ nhân dân. - Tổng hợp công tác Điều dưỡng của địa phương để trình giám đốc sở và báo cáo Bộ Y tế theo định kỳ. - Phối hợp với ban chấp hành hội điều dưỡng tỉnh tổ chức và triển khai các hoạt động của hội điều dưỡng. 2. Vị trí, tổ chức, nhiệm vụ phòng Điều dƣỡng bệnh viện 2.1 Vị trí - Là phòng chỉ đạo nghiệp vụ chăm sóc. 7
10. - Là phòng chức năng trong bệnh viện. - Quản lý hệ thống điều dưỡng, hộ sinh, kỹ thuật viên và hộ lý toàn bệnh viện. 2.2 Tổ chức (Có sơ đồ chức phòng Điều dƣỡng bệnh viện) - Bệnh viện hạng I, II và III có phòng Điều dưỡng bệnh viện. - Phòng điều dưỡng có trưởng phòng và 1-2 phó phòng - Phòng Điều dưỡng có các bộ phận: Quản lý chăm sóc, đào tạo và nghiên cứu khoa học. 2.3 Nhiệm vụ 2.3.1 Tổ chức chỉ đạo chăm sóc ngƣời bệnh toàn diện. Với chức năng chỉ đạo nghiệp vụ chăm sóc, phòng Điều dưỡng bệnh viện chịu trách nhiệm trước giám đốc bệnh viện trong việc tổ chức cung cấp các dịch vụ chăm sóc và phục vụ cho người bệnh toàn diện. Nội dung chăm sóc toàn diện bao gồm các chăm sóc về y tế, chăm sóc về thể chất, tinh thần và xã hội cho người bệnh khi nằm viện. 2.3.2. Kiểm tra thực hiện kỹ thuật và qui chế bệnh viện. Việc kiểm tra được thực hiện hàng ngày bởi các Điều dưỡng trưởng khối và kiểm tra định kỳ. Nội dung kiểm tra theo tiêu chuẩn kiểm tra của Bộ Y tế và tập trung vào việc thực hiện các quy trình kỹ thuật chăm sóc, vệ sinh chống nhiễm khuẩn bệnh viện, thực hiện các quy định về giao tiếp và quy chế bệnh viện. 2.3.3. Đào tạo, hƣớng dẫn học sinh, kiểm tra tay nghề Phòng Điều dưỡng và các điều dưỡng trưởng chủ động xây dựng kế hoạch đào tạo để cập nhật kiến thức và kỹ năng cho điều dưỡng viên. Nội dung đào tạo trong giai đoạn hiện nay tập trung vào đào tạo về chăm sóc toàn diện, chống nhiễm khuẩn và kỹ năng giao tiếp. Ngoài ra tạo điều kiện và giúp đỡ cho học sinh, sinh viên đến thực tập. 2.3.4. Dự trù, kiểm tra, sử dụng và bảo quản vật tƣ Phòng Điều dưỡng chịu trách nhiệm xây dựng định mức tiêu hao vật tư và dụng cụ y tế phục vụ cho công tác chăm sóc và phục vụ người bệnh. Lập kế hoạch mua sắm và đề nghị việc cấp phát cho các khoa, đồng thời kiểm tra việc sử dụng 8