Nghiên cứu sự biến đổi nồng độ hormon TSH, FT3, FT4 trên bệnh nhân sa sút trí tuệ

Nội dung text: Nghiên cứu sự biến đổi nồng độ hormon TSH, FT3, FT4 trên bệnh nhân sa sút trí tuệ

1. TẠP CHÍ Y DƯỢC THỰC HÀNH 175 - SỐ 27 - 9/2021 NGHIÊN CỨU SỰ BIẾN ĐỔI NỒNG ĐỘ HORMON TSH, FT3, FT4 TRÊN BỆNH NHÂN SA SÚT TRÍ TUỆ Nguyễn Thị Việt1, Nguyễn Thị Thái An1, Vũ Quang Huy2, Trần Gia Huy3, Nguyễn Đức Công3 TÓM TẮT Mở đầu: Rối loạn chức năng tuyến giáp là tình trạng phổ biến ở người cao tuổi. Nhiều nghiên cứu đã cho thấy sự biến đổi nồng độ hormon TSH, FT3, FT4 có mối liên quan tới cơ chế bệnh sinh của bệnh Alzheimer và các thể bệnh sa sút trí tuệ khác. Mục tiêu: Khảo sát sự thay đổi nồng độ hormon TSH, FT3, FT4 trên bệnh nhân sa sút trí tuệ và trên từng thể bệnh bao gồm nhóm suy giảm nhận thức nhẹ (MCI) và bệnh Alzheimer (AD) so với nhóm không sa sút trí tuệ. Đối tượng và phương pháp nghiên cứu: Nghiên cứu cắt ngang, mô tả trên 224 bệnh nhân được đưa vào nghiên cứu, chia thành 2 nhóm. Nhóm khảo sát gồm 112 bệnh nhân sa sút trí tuệ (theo tiêu chuẩn chẩn đoán DSM-V) và nhóm chứng gồm 112 bệnh nhân không sa sút trí tuệ. Nồng độ TSH, FT3, FT4 đã được khảo sát trên từng nhóm để tìm hiểu mối liên quan với sa sút trí tuệ. Nghiên cứu được tiến hành tại Đơn vị Trí nhớ và Sa sút trí tuệ, Bệnh viện 30/4 từ tháng 11/2020 đến tháng 5/2021. Kết quả: Nồng độ trung bình của TSH ở nhóm sa sút trí tuệ là 1,40 ± 0,95 µIU/ml thấp hơn nhóm không sa sút trí tuệ là 1,71 ± 0,94 µIU/ml (p = 0,014). Nhóm sa sút trí tuệ có tỷ lệ giảm TSH là 8,9% và tăng FT4 là 9,8% cao hơn nhóm không sa sút trí tuệ với tỷ lệ giảm TSH là 1,8% và tăng FT4 là 0,9% (sự khác biệt này có ý nghĩa thống kê với p lần lượt là 0,038 và 0,005). Nhóm MCI có nồng độ trung bình của TSH là 1,32 ± 0,47 µIU/ml thấp hơn nhóm không sa sút trí tuệ là 1,71 ± 0,94 µIU/ml (p=0,025). Nhóm AD có nồng độ trung bình FT4 là 0,92 1 Bệnh viện 30/4; 2Đại học Y Dược Thành phố Hồ Chí Minh 3 Đại học Y Khoa Phạm Ngọc Thạch Người phản hồi (Corresponding): Nguyễn Thị Việt (cong1608@gmail.com) Ngày nhận bài: 30/7/2021, ngày phản biện: 11/9/2021 Ngày bài báo được đăng: 30/9/2021 42
2. CÔNG TRÌNH NGHIÊN CỨU KHOA HỌC ± 0,18 ng/dL cao hơn nhóm không sa sút trí tuệ là 0,89 ± 0,11 ng/dl (p<0,001). Kết luận: Nhóm sa sút trí tuệ có nồng độ TSH thấp hơn và nồng độ FT4 cao hơn nhóm không sa sút trí tuệ. Nồng độ TSH thấp ở nhóm suy giảm nhận thức nhẹ (MCI) và nồng độ FT4 cao hơn ở nhóm bệnh Alzheimer so với nhóm không sa sút trí tuệ. Từ khóa: sa sút trí tuệ, suy giảm nhận thức nhẹ, bệnh Alzheimer, hormon tuyến giáp. INVESTIGATION ON THE CHANGE OF TSH, FT3, FT4 HORMONE CONCENTRATION IN DEMENTIA PATIENTS ABSTRACT Background: Thyroid dysfunction is a common condition in the elderly. Many studies have shown that changes in hormone concentration of TSH, FT3, FT4 are related to the pathogenesis of Alzheimer disease and other types of dementia. Objectives: Investigation into the change in hormone concentration of TSH, FT3, FT4 in dementia patients including mild cognitive impairment (MCI) and Alzheimer disease (AD) compared with the non-dementia group. Object and method: A cross-sectional study performed on 224 patients divided into two groups. The study group consisted of 112 dementia patients (according to the DSM-V diagnostic criteria) and the control group with 112 non-dementia patients. TSH, FT3, FT4 concentrations was measured on patients in each group to find out the association with dementia. The research was conducted at the Memory and Dementia Unit, April 30 Hospital from November 2020 to May 2021. Results: The mean concentration of TSH in the dementia group was 1.40 ± 0.95 µIU/ml, which lower than the non-dementia group was 1.71 ± 0.94 (p=0.014). In the dementia group, the prevalence of decrease in TSH level was 8.9% and increase in FT4 level was 9.8%, compared with the non-dementia group was 1.8% (p=0.038) and 0.9% (p = 0.005), respectively. More specific, in the MCI group, the mean concentration of TSH was 1.32 ± 0.47 µIU/ml, which lower than the non-dementia group was 1.71 ± 0.94 µIU/ml (p = 0.025). In the AD group, the mean concentration of FT4 was 0.92 ± 0.18 ng/dL, which higher than the non-dementia group was 0.89 ± 0.11 ng/dL (p < 0.001). Conclusion: This study has found that generally the dementia patients had higher FT4 and lower TSH levels than the non-dementia patients. The concentration of TSH in the MCI patients was lower than the non-dementia patients and the concentration of FT4 in the AD patients was higher than that levels in the non-dementia patients. 43
3. TẠP CHÍ Y DƯỢC THỰC HÀNH 175 - SỐ 27 - 9/2021 Key words: dementia, mild cognitive impairment, Alzheime disease, thyroid hormone. 1. ĐẶT VẤN ĐỀ soát tốt các yếu tố nguy cơ sa sút trí tuệ. Trong đó, một số nghiên cứu đã cho thấy Hormon tuyến giáp giữ vai trò việc duy trì nồng độ TSH, FT3, FT4 ở mức quan trọng trong điều hòa chuyển hóa độ tối ưu trên người lớn tuổi là rất cần thiết và hoạt động của nhiều cơ quan trong cơ giúp cho các hoạt động bình thường của thể trong đó có hệ thần kinh. Sự rối loạn các cơ quan như tim mạch, thần kinh, và hormon tuyến giáp sẽ tác động đến hầu giúp điều hòa các cơ chế chuyển hóa của hết các tuyến nội tiết khác gây ảnh hưởng cơ thể. Đảm bảo tốt các chức năng này sẽ nghiêm trọng tới sức khỏe con người do làm chậm quá trình thoái hóa trong cơ thể, rối loạn chuyển hóa và thúc đẩy nhanh quá đồng nghĩa với giảm nguy cơ sa sút trí tuệ trình lão hóa trong cơ thể. Đó chính là một [4]. trong những yếu tố nguy cơ dẫn đến sa sút trí tuệ. Một số nghiên cứu trong những năm Vì thế, để góp phần tìm hiểu về gần đây đã chỉ ra mối liên quan giữa cường mối liên quan của sự thay đổi nồng độ giáp hoặc suy giáp với bệnh Alzheimer và hormon TSH, FT3, FT4 với sa sút trí tuệ, các thể bệnh sa sút trí tuệ khác [5], [1]. từ đó hỗ trợ cho việc phòng ngừa và điều Cả hai nguy cơ cường giáp và suy giáp trị bệnh hiệu quả hơn cũng như theo dõi và đều thúc đẩy nhanh quá trình thoái hóa, cảnh báo các yếu tố nguy cơ liên quan đến rối loạn điều hòa hoạt động tế bào và cơ sa sút trí tuệ, đề tài “Nghiên cứu sự biến chế chết tự nhiên của tế bào trong đó có tế đổi nồng độ hormon TSH, FT3, FT4 trên bào thần kinh [6], đặc biệt trên người lớn bệnh nhân sa sút trí tuệ” tại Đơn vị Trí nhớ tuổi thường có kết hợp với nhiều bệnh mạn và Sa sút trí tuệ, Bệnh viện 30-4 nhằm tìm tính khác sẽ càng làm tăng thêm nguy cơ hiểu sự thay đổi nồng độ TSH, FT3, FT4 ở mắc sa sút trí tuệ và đẩy nhanh quá trình bệnh nhân sa sút trí tuệ. tiến triển bệnh. Sự già hóa dân số đang gia 2. ĐỐI TƯỢNG - PHƯƠNG PHÁP tăng mạnh mẽ đồng nghĩa với số người bị NGHIÊN CỨU sa sút trí tuệ sẽ ngày càng tăng, chính vì thế sa sút trí tuệ đã trở thành một trong 2.1. Đối tượng nghiên cứu những vấn đề sức khỏe cộng đồng quan Bệnh nhân ≥ 60 tuổi đến khám trọng ở Việt Nam cũng như trên toàn thế và điều trị sa sút trí tuệ tại đơn vị trí nhớ giới. Các nghiên cứu dịch tễ học trên thế và sa sút trí tuệ Bệnh viện 30-4 từ tháng giới đã chỉ rõ để phòng tránh và điều trị 11/2020- 05/2021 hiệu quả sa sút trí tuệ, một trong các xu Tiêu chuẩn chọn đối tượng nghiên hướng hiện nay là phát hiện sớm và kiểm 44
4. CÔNG TRÌNH NGHIÊN CỨU KHOA HỌC cứu: mô tả, có so sánh đối chứng. Nhóm bệnh: Bệnh nhân ≥ 60 tuổi Phương pháp chọn mẫu: Chọn có điểm đánh giá MMSE <26, được các mẫu thuận tiện bác sĩ chuyên khoa thần kinh chẩn đoán Cỡ mẫu: sa sút trí tuệ theo tiêu chuẩn Chẩn đoán và thống kê các rối loạn tâm thần, xuất bản lần thứ 5 (DSM-V) tại đơn vị trí nhớ và sa sút trí tuệ Bệnh viện 30/4. Nhóm không sa sút trí tuệ: Bệnh Được tính theo công thức so sánh nhân ≥ 60 tuổi không than phiền về trí nhớ hai trung bình dựa vào nồng độ TSH ở và nhận thức có điểm test MMSE ≥ 26. nhóm bệnh và nhóm so sánh. Tiêu chuẩn loại trừ: Trong đó: Nhóm bệnh: Bệnh nhân đang n Cỡ mẫu tối thiểu sử dụng thuốc ảnh hưởng tới kết quả xét α Xác suất sai lầm loại I nghiệm TSH, FT3, FT4 như; hormon tuyến giáp, kháng giáp trạng, amiodarone, β Xác suất sai lầm loại II lithium, các chế phẩm corticoid, hormon Zβ Phân vị của phân phối bình sinh dục (estrogen). thường tại β Đang mắc các bệnh cấp tính: Z(1-α/2) Phân vị của phân phối bình nhiễm khuẩn,lao phổi, suy gan, suy thận. thường tại (1-α/2) Bệnh nhân bị tâm thần phân liệt. µ1 Nồng độ TSH trung bình Nhóm chứng: bệnh nhân có bệnh của nhóm bệnh lý tuyến giáp và đang sử dụng các thuốc µ2 Nồng độ TSH trung bình có ảnh hưởng đến kết quả xét nghiệm của nhóm chứng TSH, FT3, FT4 như: hormon tuyến giáp, σ Độ lệch chuẩn nồng độ TSH kháng giáp trạng, amiodarone, lithium, 1 của nhóm bệnh các chế phẩm corticoid, hormon sinh dục (estrogen) bệnh nhân đang mắc các bệnh σ2 Độ lệch chuẩn nồng độ TSH cấp tính: nhiễm khuẩn, lao phổi, suy gan, của nhóm chứng suy thận, khối u ác tính. Nghiên cứu chấp nhận các ngưỡng 2.2. Phương pháp nghiên cứu: xác suất sai lầm loại I là α = 0.1; và ngưỡng xác suất sai lầm loại 2 là β = 0.2. Thiết kế nghiên cứu: Cắt ngang, 45
5. TẠP CHÍ Y DƯỢC THỰC HÀNH 175 - SỐ 27 - 9/2021 Nồng độ TSH trung bình ở nhóm trầm cảm hay tâm thần phân liệt). bệnh và nhóm chứng lần lượt là µ = 1,40; 1 2.3.2 Tiêu chuẩn chẩn đoán AD µ = 1,70 và các độ lệch chuẩn tương ứng 2 theo DSM-V (2013) là σ = 0,9; σ = 0,9 [7]. 1 2 A. Thỏa mãn tiêu chuẩn SSTT Từ đây suy ra cỡ mẫu tối thiểu cho B. Suy giảm nhận thức khởi phát mỗi nhóm là n = 112. từ từ và tiến triển tăng dần ở ít nhất có 2 2.3 Các tiêu chuẩn chẩn đoán: lĩnh vực nhận thức. 2.3.1 Tiêu chuẩn chẩn đoán sa sút C. Thỏa mãn tiêu chuẩn có khả trí tuệ theo DSM-V (2013) năng hoặc có thể bệnh Alzheimer dưới A. Có bằng chứng suy giảm nhận đây: thức đáng kể ở ít nhất 2 trong các lĩnh vực Chẩn đoán có khả năng bệnh nhận thức (sự tập trung chú ý, chức năng Alzheimer nếu thỏa mãn một trong hai tiêu điều hành, học tập và trí nhớ, chức năng chuẩn sau, còn không thỏa mãn thì chẩn ngôn ngữ, thị giác không gian và nhận đoán là có thể bệnh Alzheimer: thức xã hội) dựa trên: (1) Bằng chứng có đột biến gen (1) Than phiền của người bệnh, gây bệnh Alzheimer từ tiền sử gia đình hoặc của người thân, hoặc ghi nhận bởi hoặc kiểm tra di truyền học. bác sĩ về sự suy giảm rõ rệt chức năng (2) Có cả ba tiêu chuẩn sau: nhận thức của bệnh nhân. a. Bằng chứng rõ ràng giảm trí (2) Suy giảm đáng kể trong biểu nhớ và khả năng học tập và ít nhất một hiện nhận thức được xác định bởi các test trong các lĩnh vực nhận thức khác (dựa tâm thần kinh đã được chuẩn hóa hoặc dựa vào hỏi tiền sử và các test tâm thần kinh). trên đánh giá lâm sàng có chất lượng. b. Tiến triển suy giảm nhận thức B. Suy giảm nhận thức làm ảnh nặng dần liên tục và từ từ, không có thời hưởng đến tính độc lập trong các hoạt kỳ bình nguyên kéo dài. động hằng ngày (cần sự hỗ trợ tối thiểu ở các hoạt động sống phức tạp như trả hóa c. Không có bằng chứng của các đơn, dùng thuốc điều trị ). nguyên nhân kết hợp khác (như không có bệnh lý thoái hóa thần kinh khác và các C. Bệnh nhân đang không bị mê bệnh lý mạch máu não hoặc các rối loạn sảng, lú lẫn cấp. thần kinh, tâm thần khác hoặc các bệnh lý D. Suy giảm nhận thức không phải hệ thống gây suy giảm nhận thức). do nguyên nhân tâm thần kinh khác (ví dụ 46
6. CÔNG TRÌNH NGHIÊN CỨU KHOA HỌC D. Những rối loạn này không được TSH < 0.40 µIU/ mL và FT3, FT4 trong giải thích phù hợp hơn bởi các bệnh lý khoảng tham chiếu. mạch máu não, các bệnh lý thoái hóa thần - Cường giáp lâm sàng khi TSH kinh khác, tác dụng của một chất hoặc các < 0.40 µIU/ mL kết hợp với mức FT3 và/ bệnh lý tâm thần, thần kinh hoặc bệnh lý hoặc FT4 cao hơn khoảng tham chiếu. hệ thống khác. 2.4. Phương pháp thu thập 2.3.3 Tiêu chuẩn chẩn đoán suy số liệu giảm nhận thức nhẹ (MCI – Mild Cognitive Bệnh nhân thỏa tiêu chuẩn chọn Impairment) theo DSM-V (2013): mẫu sẽ được đưa vào nghiên cứu ghi nhận Bệnh nhân có suy giảm nhận thức thông tin cần thiết từ hồ sơ bệnh án như nhẹ ở một hay nhiều lĩnh vực (sự chú ý, tuổi, giới, điểm MMSE, BMI, huyết áp và chức năng điều hành, ngôn ngữ, học tập và kết hợp các xét nghiệm TSH, FT3, FT4 và trí nhớ ). các chỉ số cận lâm sàng khác. Định lượng Sự suy giảm này đủ để nhận ra bởi nồng độ hormon TSH, FT3, FT4 trên mẫu những người xung quanh hoặc bác sĩ lâm huyết thanh được thực hiện trên máy miễn sàng và qua các test tâm thần kinh. dịch Access 2 của hãng Beckman Coulter Những suy giảm nhận thức này bằng kỹ thuật miễn dịch hóa phát quang. chưa đủ để gây ảnh hưởng đến tính độc Các chỉ số sinh hóa khác được thực hiện lập trong các hoạt động hàng ngày. trên máy sinh hóa tự động AU 680. Các xét nghiệm này được chuẩn hóa tại phòng 2.3.4 Tiêu chuẩn chẩn đoán xét nghiệm của Bệnh viện 30-4 tại Thành cường giáp: phồ Hồ Chí Minh. Được đánh giá dựa trên phép đo 2.5. Phân tích số liệu nồng độ hormon TSH, FT3, FT4 theo phạm vi tham chiếu của phòng xét nghiệm. Nhập liệu bằng phần mềm Microsoft Office Excel 2016, phân tích * Khoảng tham chiếu của TSH : số liệu bằng phần mềm Stata 14. Các biến 0.40 – 5.33µIU/mL. số định lượng có phân phối chuẩn được * Khoảng tham chiếu của FT3: 2.0 trình bày dưới dạng trung bình và độ lệch – 4.1 pg/mL. chuẩn, các biến định tính được trình bày * Khoảng tham chiếu của FT4 : dưới dạng tỷ lệ phần trăm. So sánh 2 trung 0.61 - 1.12 ng/dl. bình giữa các biến số định lượng có phân phối chuẩn bằng t - test, nhiều hơn 2 nhóm - Cường giáp dưới lâm sàng khi phân phối chuẩn bằng test ANOVA. Phép 47
7. TẠP CHÍ Y DƯỢC THỰC HÀNH 175 - SỐ 27 - 9/2021 kiểm phi tham số Man Whitney dùng để phép kiểm t. So sánh 2 hay nhiều tỷ lệ so sánh 2 trung bình giữa các biến số phân bằng kiểm định chi bình phương. Sự khác phối không chuẩn, không thỏa điều kiện biệt có ý nghĩa thống kê khi p<0,05. 3. KẾT QUẢ Bảng 1. Đặc điểm về tuổi, giới của đối tượng nghiên cứu (N = 224) Chung SSTT Không SSTT p (N = 224) (n = 112) (n = 112) Tuổi (năm) 68,8 ± 7,10 69,0 ± 8,10 68,5 ± 6,0 0,630 Nhóm tuổi 60-69 tuổi, n (%) 135 (60,3) 66 (58,9) 69 (61,6) 0,682 ≥ 70 tuổi, n (%) 89 (39,7) 46 (41,1) 43 (38,4) Giới tính Nam (%) 69 (30,8) 35 (31,3) 34 (30,4) 0,885 Nữ (%) 155 (69,2) 77 (68,7) 78 (69,6) Nghiên cứu này thực hiện trên 224 bệnh nhân, trong đó tuổi trung bình của 112 bệnh nhân ở nhóm sa sút trí tuệ là 69,0 ± 8,10 tuổi, 112 bệnh nhân ở nhóm không sa sút trí tuệ là 68,5 ± 6,0 tuổi. Không có sự khác biệt có ý nghĩa thống kê về tuổi trung bình và giới ở hai nhóm. Nữ giới chiếm đa số ở cả hai nhóm cao gấp 2,2 lần so với nam. Bảng 2. So sánh nồng độ TSH, FT3, FT4 giữa nhóm sa sút trí tuệ và không sa sút trí tuệ Sa sút trí tuệ Không sa sút trí tuệ p (n=112) (n= 112) TSH (µIU/ml) 1,40 ± 0,95 1,71 ± 0,94 0,014 TSH tăng, n (%) 2 (1,8) 1 (0,9) TSH bình thường, n %) 100 (89,3) 109 (97,3) 0,038 TSH giảm, n (%) 10 (8,9%) 2 (1,8) FT3 (pg/ml) 3,29 ± 0,40 3,38 ± 0,32 0,110 FT3 tăng, n (%) 2 (1,8) 0 (0) FT3 bình thường, n (%) 110 (98,2) 112 (100) 0,095 FT3 giảm, n (%) 0 (0) 0 (0) FT4 (ng/dl) 0,91 ± 0,19 0,89 ± 0,11 0,457 FT4 tăng, n (%) 11 (9,8) 1 (0,9) FT4 bình thường, n (%) 99 (88,4) 110 (98,2) 0,005 FT4 giảm, n (%) 2 (1,8) 1 (0,9) 48
8. CÔNG TRÌNH NGHIÊN CỨU KHOA HỌC Nồng độ trung bình của TSH ở nhóm sa sút trí tuệ là 1,40 ± 0,95 µIU/ml thấp hơn nhóm không sa sút trí tuệ là 1,71 ± 0,94 µIU/ml với p = 0,014. Nhóm sa sút trí tuệ có tỷ lệ giảm TSH là 8,9% và tăng FT4 là 11% cao hơn nhóm không sa sút trí tuệ với tỷ lệ giảm TSH là 1,8% và tăng FT4 là 0,9% (sự khác biệt này có ý nghĩa thống kê với p lần lượt là 0,038 và 0,005). Như vậy có tỉ lệ cường giáp cao hơn ở nhóm sa sút trí tuệ so với nhóm không sa sút trí tuệ. Bảng 3. So sánh nồng độ TSH, FT3, FT4 giữa nhóm MCI và nhóm không sa sút trí tuệ MCI Không sa sút trí tuệ p (n = 16) (n = 112) TSH (µIU/mL) 1,32 ± 0,47 1,71 ± 0,94 0,025 FT3 (pg/mL) 3,28 ± 0,39 3,38 ± 0,32 0,947 FT4 (ng/dL) 0,86 ± 0,14 0,89 ± 0,11 0,213 Bảng 4. So sánh nồng độ TSH, FT3, FT4 giữa nhóm AD và nhóm không sa sút trí tuệ AD Không sa sút trí tuệ p (n = 74) (n = 112) TSH (µIU/mL) 1,38 ± 0,47 1,71 ± 0,94 0,931 FT3 (pg/mL) 3,24 ± 0,42 3,38 ± 0,32 0,160 FT4 (ng/dL) 0,92 ± 0,18 0,89 ± 0,11 < 0,001 Kết quả bảng 3 và 4 cho thấy nhóm trên đối tượng là người cao tuổi (≥ 60 tuổi) suy giảm nhận thức nhẹ (MCI) có nồng độ nên cả nhóm sa sút trí tuệ và nhóm không trung bình của TSH là 1,32 ± 0,47 µIU/ml sa sút trí tuệ với tuổi trung bình của cả hai thấp hơn nhóm không sa sút trí tuệ là 1,71 nhóm là 68,8 ± 7,1 tuổi. Các đặc điểm về ± 0,94 µIU/ml với p=0,025. Nhóm bệnh tuổi và giới cho thấy không có sự khác biệt Alzheimer (AD – Alzheimer’s Disease) có giữa nhóm sa sút trí tuệ và nhóm không sa nồng độ trung bình FT4 là 0,92 ± 0,18 ng/ sút trí tuệ với p > 0,05. Đa số bệnh nhân dL cao hơn nhóm không sa sút trí tuệ là trong nghiên cứu này là nữ. Ở nhóm bệnh 0,89 ± 0,11 với p< 0,001. sa sút trí tuệ tỉ lệ nữ chiếm 68,7% cao gấp 2,2 lần so với nam (31,3%). Trong các yếu 4. BÀN LUẬN tố nguy cơ của sa sút trí tuệ thì giới tính Nghiên cứu này được thực hiện là một trong những yếu tố nguy cơ, tỉ lệ 49
9. TẠP CHÍ Y DƯỢC THỰC HÀNH 175 - SỐ 27 - 9/2021 sa sút trí tuệ ở phụ nữ cao hơn nam giới FT3, FT4 chưa ghi nhận sự khác biệt có [8]. Nghiên cứu này cũng ghi nhận tỉ lệ ý nghĩa giữa hai nhóm. Như vậy nồng độ sa sút trí tuệ ở nữ cao hơn nam giới. Điều TSH thấp có mối liên quan với MCI và này có thể do tuổi thọ trung bình của nữ điều này cũng phù hợp với một số nghiên cao hơn so với nam. Tại Việt Nam theo kết cứu trước đây [11]. Chúng ta đã biết MCI quả tổng điều tra dân số năm 2019 tuổi thọ là trạng thái chuyển tiếp giữa nhận thức trung bình của nữ là 76,3 tuổi và tuổi thọ bình thường và sa sút trí tuệ, là một giai trung bình của nam là 71,0 tuổi. đoạn tiền căn của chứng sa sút trí tuệ lâm Sự biến đổi nồng độ TSH, FT3, sàng được xác định bởi sự suy giảm nhận FT4 trên nhóm bệnh nhân sa sút trí tuệ. thức lớn hơn dự kiến đối với quá trình lão hóa bình thường nhưng vẫn duy trì các Kết quả nghiên cứu cho thấy nồng hoạt động sống hàng ngày. MCI có thể tiến độ TSH giảm ở nhóm sa sút trí tuệ và có triển thành AD, sa sút trí tuệ mạch máu và tăng tỉ lệ FT4 tăng và TSH giảm ở nhóm các thể bệnh sa sút trí tuệ khác. Bên cạnh sa sút trí tuệ. Như vậy là có tỉ lệ cường đó, nồng độ TSH thấp được cho rằng làm giáp cao hơn ở nhóm sa sút trí tuệ so với tăng nguy cơ phát triển thành AD ở những nhóm không sa sút trí tuệ. Nồng độ FT3 bệnh nhân MCI [12]. Vì thế, việc xác định khá tương đồng giữa hai nhóm điều này được các nguyên nhân gây ra MCI có thể có thể do nồng độ FT3 luôn được duy trì điều trị được như sử dụng thuốc, các bệnh và không bị ảnh hưởng bởi quá trình lão lý đi kèm trong đó có rối loạn chức năng hóa. Nghiên cứu của S Mariotti và công sự tuyến giáp là rất quan trọng vì khi điều chứng minh rằng sự giảm FT3 huyết thanh chỉnh được các nguyên nhân này bệnh chỉ được quan sát ở những người trong nhân có thể cải thiện được tình trạng nhận độ tuổi rất già từ 100-110 tuổi khi nghiên thức hoặc hồi phục được. cứu nồng độ hormon TSH, FT3, FT4 trên những nhóm tuổi khác nhau với độ tuổi từ Đối với thể bệnh AD, kết quả 28-110 tuổi [9]. Kết quả nghiên cứu này nghiên cứu này cho thấy nồng độ FT4 trên tương đồng với tác giả Yue Wu và cộng nhóm AD tăng có ý nghĩa so với nhóm sự khi phân tích gộp 11 nghiên cứu thấy không sa sút trí tuệ. Nồng độ TSH có xu rằng nồng độ FT4 cao hơn và TSH thấp hướng giảm ở nhóm AD là 1,38 ± 0,47 hơn làm tăng nguy cơ sa sút trí tuệ [10]. µIU/mL so với nhóm không sa sút trí tuệ là 1,71 ± 0,94 µIU/mL nhưng sự khác biệt Trong nhóm MCI kết quả nghiên chưa đạt ý nghĩa thống kê. Tuy nhiên, nồng cứu này cho thấy rằng nồng độ TSH giảm độ FT3 khá tương đồng giữa hai nhóm. Kết có ý nghĩa ở nhóm sa sút trí tuệ so với nhóm quả nghiên cứu này phù hợp với một số không sa sút trí tuệ trong khi đó nồng độ 50
10. CÔNG TRÌNH NGHIÊN CỨU KHOA HỌC nghiên cứu trên thế giới. Nghiên cứu của peroxidase lipid ở trạng thái cường giáp Frank Jan de Jong và cộng sự chứng minh dẫn đến đẩy nhanh quá trình thoái hóa và rằng nồng độ T4 và FT4 cao hơn có liên chết của tế bào thần kinh. quan đến nguy cơ sa sút trí tuệ và AD [13]. 5. KẾT LUẬN Bu B.Yeap cũng cho thấy nồng độ FT4 cao hơn liên quan tới tăng nguy cơ sa sút trí tuệ Trên nhóm bệnh nhân sa sút trí tuệ trong một nghiên cứu dọc với 3401 người có nồng độ TSH thấp hơn và nồng độ FT4 tham gia là nam giới độ tuổi từ 70-89 tuổi cao hơn nhóm không sa sút trí tuệ. Nồng [2]. Liesbeth A.D.M và cộng sự đã báo cáo độ TSH thấp hơn ở nhóm suy giảm nhận rằng nồng độ TSH trung bình ở nhóm AD thức nhẹ (MCI) và nồng độ FT4 cao hơn ở thấp hơn nhóm chứng [3]. Mối liên quan nhóm bệnh Alzheimer so với nhóm không giữa cường giáp với sa sút trí tuệ còn được sa sút trí tuệ. chứng minh qua một số nghiên cứu chụp TÀI LIỆU THAM KHẢO cắt lớp phát xạ đơn photon đánh giá sự 1. Z. S. Tan, R. S. Vasan (2009) trao đổi glucose trong não trên những bệnh “Thyroid function and Alzheimer’s nhân cường giáp và kết quả cho thấy ở disease”. J Alzheimers Dis, 16 (3), 503-7. những bệnh nhân cường giáp có biểu hiện chuyển hóa glucose thấp hơn ở hệ lưới và 2. B. B. Yeap, H. Alfonso, S. A. thùy trán, thùy thái dương. Sau khi được Chubb, G. Puri, G. J. Hankey, L. Flicker, điều trị bằng thuốc kháng giáp chuyển hóa et al. (2012) “Higher free thyroxine levels glucose trong não được cải thiện. Do đó predict increased incidence of dementia sự tăng nồng độ hormon tuyến giáp hoạt in older men: the Health in Men Study”. J động thông qua rối loạn điều hòa chuyển Clin Endocrinol Metab, 97 (12), E2230-7. hóa glucose ở não có thể làm tăng nguy cơ 3. L. A. van Osch, E. Hogervorst, sa sút trí tuệ [14]. Kết quả khám nghiệm M. Combrinck, A. D. Smith (2004) tử thi trong nghiên cứu lão hóa Châu Á ở “Low thyroid-stimulating hormone as Honolulu cho thấy nồng độ thyroxin tăng an independent risk factor for Alzheimer lên dẫn đến tăng các mảng bám thần kinh disease”. Neurology, 62 (11), 1967-71. và đám rối sợi thần kinh trong não bệnh 4. Dale Bredesen (2017) The nhân AD [13]. Nồng độ hormon tuyến end of Alzheimer’s: The first program to giáp tăng cao được cho là cũng gây ra prevent and reverse cognitive decline, những tác động xấu đến khả năng tồn tại Penguin, của tế bào thần kinh. Các nghiên cứu thực nghiệm và lâm sàng đã chứng minh sự gia 5. David S. Cooper, Mary H. tăng các loại oxy phản ứng (ROS) và các Samuels (2020) “Hyperthyroidism and 51