Bài giảng Triết học - Bài: Lịch sử triết học phương Đông cổ - Trung đại - Vũ Tình

Nội dung text: Bài giảng Triết học - Bài: Lịch sử triết học phương Đông cổ - Trung đại - Vũ Tình

1. 1.2.1.2. TưTư tưởngtưởng cơcơ bảnbản củacủa MặcMặc giagia MặcMặc giagia đượcđược sángsáng lậplập bởibởi MặcMặc TửTử (479(479 TCNTCN –– 381381 TCN).TCN). TưTư tưởngtưởng cơcơ bảnbản củacủa MặcMặc giagia đượcđược thểthể hiệnhiện qua:qua: ThuyếtThuyết PhiPhi ThiênThiên mệnh;mệnh; ThuyếtThuyết KiêmKiêm ái;ái; ThuyếtThuyết TamTam biểu;biểu; QuanQuan điểmđiểm thượngthượng đồng,đồng, tiếttiết dụng,dụng, tiếttiết táng,táng, v.v.v.v.
2. 1.3.1.3. TưTư tưởngtưởng cơcơ bảnbản củacủa ĐạoĐạo giagia ĐạoĐạo giagia đượcđược sángsáng lậplập bởibởi LãoLão TửTử (TK(TK thứthứ VIVI TCN),TCN), sausau đóđó đượcđược DươngDương TửTử (395(395 TCNTCN –– 335335 TCN),TCN), TrangTrang TửTử (369(369 TCNTCN –– 286286 TCN)TCN) phátphát triểntriển
3. TưTư tưởngtưởng cơcơ bảnbản củacủa ĐạoĐạo giagia đượcđược thểthể hiệnhiện quaqua HọcHọc thuyếtthuyết vềvề “Đạo”;“Đạo”; ThuyếtThuyết “Vô“Vô vi”.vi”.
4. 1.4.1.4. TưTư tưởngtưởng cơcơ bảnbản củacủa DanhDanh giagia ĐạiĐại diệndiện chocho DanhDanh giagia làlà HuệHuệ ThiThi (370(370 TCNTCN –– 310310 TCN)TCN) vàvà CôngCông TônTôn LongLong (320(320 –– 250250 TCN)TCN) DanhDanh giagia tuyệttuyệt đốiđối hóahóa tínhtính tươngtương đốiđối củacủa vạnvạn vậtvật vàvà lậplập luậnluận theotheo dạngdạng ngụyngụy biệnbiện
5. 1.5.1.5. TưTư tưởngtưởng cơcơ bảnbản củacủa ÂmÂm DươngDương giagia ÂmÂm DươngDương giagia làlà sựsự hợphợp nhấtnhất củacủa thuyếtthuyết ÂmÂm DươngDương vàvà thuyếtthuyết NgũNgũ hành.hành. CảCả 22 thuyếtthuyết nàynày đềuđều xuấtxuất hiệnhiện vàovào thờithời nhànhà Hạ.Hạ.
6. ThuyếtThuyết ÂmÂm –– DươngDương chủchủ yếuyếu đềđề cậpcập đếnđến sựsự vậnvận hànhhành củacủa vũvũ trụ.trụ. TheoTheo thuyếtthuyết này,này, từtừ VôVô cựccực đếnđến TháiThái cựccực vàvà mọimọi biếnbiến đổiđổi trongtrong vũvũ trụtrụ đềuđều bắtbắt đầuđầu từtừ sựsự tươngtương táctác giữagiữa 22 thếthế lựclực vừavừa đốiđối lập,lập, vừavừa khôngkhông táchtách rờirời nhaunhau làlà ÂmÂm vàvà DươngDương
7. ThuyếtThuyết NgũNgũ hànhhành chủchủ yếuyếu đềđề cậpcập đếnđến cơcơ cấucấu củacủa vũvũ trụ.trụ. TheoTheo thuyếtthuyết này,này, NgũNgũ hànhhành (5(5 chấtchất đầuđầu tiêntiên củacủa vũvũ trụ)trụ) làlà Kim,Kim, Mộc,Mộc, Thủy,Thủy, Hỏa,Hỏa, Thổ.Thổ. MọiMọi vậtvật đềuđều ứngứng vớivới NgũNgũ hành.hành. NgũNgũ hànhhành tươngtương sinh,sinh, tươngtương thắngthắng tạotạo rara quáquá trìnhtrình sinhsinh thành,thành, chuyểnchuyển hóa,hóa, hủyhủy diệt.diệt.
8. 1.6.1.6. TưTư tưởngtưởng cơcơ bảnbản củacủa PhápPháp giagia NgườiNgười khởikhởi xướngxướng rara PhápPháp giagia làlà QuảnQuản TrọngTrọng (TK(TK VIVI TCN)TCN) nhưngnhưng đạiđại diệndiện tiêutiêu biểubiểu chocho pháiphái nàynày làlà HànHàn PhiPhi TửTử (280(280 TCNTCN –– 233233 TCN)TCN)
9. TưTư tưởngtưởng cơcơ bảnbản củacủa PhápPháp giagia làlà dùngdùng hìnhhình pháppháp đểđể trịtrị nước.nước. TheoTheo HànHàn PhiPhi TửTử PhápPháp trịtrị làlà sựsự tổngtổng hợphợp giữagiữa pháp,pháp, thế,thế, thuật.thuật. ++ PhápPháp làlà mọimọi quyquy định,định, luậtluật lệlệ màmà dândân phảiphải theo.theo. ++ ThếThế làlà thếthế lực,lực, quyềnquyền uyuy củacủa ngườingười cầmcầm quyền.quyền. ++ ThuậtThuật làlà cáchcách thức,thức, thủthủ thuậtthuật trịtrị vìvì đấtđất nước.nước.
10. 2.2. THỜITHỜI KỲKỲ THỨTHỨ HAIHAI TừTừ nhànhà TầnTần đếnđến hếthết thờithời NgũNgũ ĐạiĐại (Từ(Từ 221221 TCNTCN –– 960)960) ThờiThời TầnTần –– HánHán đấtđất nướcnước TrungTrung QuốcQuốc thốngthống nhất.nhất. BáchBách giagia chưchư tửtử tiếptiếp tụctục phátphát triểntriển nhưngnhưng đãđã cócó sựsự dungdung hợphợp vớivới tưtư tưởngtưởng PhậtPhật giáogiáo từtừ ẤnẤn ĐộĐộ dudu nhậpnhập vàovào
11. 3.3. THỜITHỜI KỲKỲ THỨTHỨ BABA TưTừ ̀ nhànhà TốngTống (960)(960) đếnđến TKTK XIXXIX ThờiThời Tống,Tống, NhoNho giagia đượcđược đềđề cao.cao. TưTư tưởngtưởng Nho,Nho, PhậtPhật dungdung hợphợp vớivới nhaunhau tạotạo thànhthành LýLý học.học. ThờiThời ThanhThanh xuấtxuất hiệnhiện ThựcThực học.học. CácCác nhànhà tưtư tưởngtưởng tiếntiến hànhhành tổngtổng kếtkết cuộccuộc tranhtranh cãicãi vềvề HưHư vàvà VôVô (Động(Động vàvà Tĩnh),Tĩnh), TâmTâm vàvà VậtVật (Tri(Tri vàvà Hành).Hành).
12. II.II. MỘTMỘT SỐSỐ NHẬNNHẬN ĐỊNHĐỊNH VỀVỀ TRIẾTTRIẾT HỌCHỌC TRUNGTRUNG QUỐCQUỐC CỔCỔ TRUNGTRUNG ĐẠIĐẠI LàLà nềnnền triếttriết họchọc hếthết sứcsức phongphong phú.phú. MangMang tínhtính hướnghướng nội,nội, CácCác họchọc thuyếtthuyết tậptập trungtrung nhiềunhiều vàovào cáccác vấnvấn đềđề chínhchính trịtrị –– xãxã hội,hội, luânluân lý,lý, đạođạo đức.đức. SửSử dụngdụng ngônngôn ngữngữ nhiềunhiều tínhtính hìnhhình trượng,trượng, ẩnẩn dụdụ đểđể diễndiễn đạtđạt tưtư tưởng.tưởng.
13. PhầnPhần thứthứ haihai NỘINỘI DUNGDUNG CƠCƠ BẢNBẢN CỦACỦA TRIẾTTRIẾT HỌCHỌC NHONHO GIAGIA
14. I.I. THIÊNTHIÊN MỆNHMỆNH CóCó mệnhmệnh Trời,Trời, ýý Trời.Trời. VạnVạn vậtvật trongtrong vũvũ trụtrụ vậnvận hànhhành theotheo mệnhmệnh Trời,Trời, ýý Trời.Trời. CóCó Quỷ,Quỷ, Thần.Thần. Quỷ,Quỷ, ThầnThần dodo khíkhí thiêngthiêng trongtrong trờitrời đấtđất tạotạo thành.thành. QuỷQuỷ ThầnThần khôngkhông chichi phốiphối cuộccuộc sốngsống củacủa concon người.người. ConCon ngườingười phảiphải họchọc tậptập nỗnỗ lực,lực, làmlàm việcviệc tậntận tâmtâm còncòn việcviệc thành,thành, bạibại làlà thuộcthuộc ýý Trời.Trời.
15. II.II. CHÍNHCHÍNH DANHDANH 2.1.2.1. “Danh”“Danh” vàvà “chính“chính danh”danh” DanhDanh TênTên gọigọi củacủa mỗimỗi vật,vật, mỗimỗi ngườingười trongtrong mỗimỗi mộtmột quanquan hệhệ nhấtnhất định.định. MỗiMỗi danhdanh đềuđều cócó nhữngnhững yêuyêu cầucầu vềvề cảcả cáicái đượcđược vàvà cáicái phảiphải củacủa nó.nó.
16. ChínhChính danhdanh NgườiNgười nào,nào, vậtvật nàonào mangmang danhdanh nàonào phảiphải đượcđược thựcthực hiệnhiện nhữngnhững yêuyêu cầucầu màmà danhdanh ấyấy chocho phépphép vàvà phảiphải thựcthực hiệnhiện bằngbằng đượcđược nhữngnhững yêuyêu cầucầu màmà danhdanh ấyấy đòiđòi hỏi;hỏi; nếunếu khôngkhông phảiphải chuyểnchuyển sangsang mộtmột danhdanh kháckhác chocho tươngtương ứngứng vớivới khảkhả năng,năng, tươngtương ứngứng vớivới điềuđiều kiệnkiện củacủa mình.mình. ĐốiĐối lậplập vớivới chínhchính danhdanh làlà loạnloạn danh.danh. LoạnLoạn danhdanh xãxã hộihội sẽsẽ loạn.loạn.
17. 2.2.2.2. NgũNgũ luânluân 55 mốimối quanquan hệhệ cơcơ bảnbản phảnphản ánhánh quanquan hệhệ củacủa cáccác danhdanh cơcơ bảnbản trongtrong xãxã hộihội 1.1. QuânQuân ThầnThần 2.2. PhụPhụ TửTử 3.3. PhuPhu PhụPhụ 4.4. HuynhHuynh ĐệĐệ 5.5. BằngBằng hữuhữu
18. 2.3.2.3. TamTam cươngcương 33 mốimối quanquan hệhệ cơcơ bảnbản củacủa NgũNgũ luân.luân. 1.1. QuânQuân ThầnThần 2.2. PhụPhụ TửTử 3.3. PhuPhu PhụPhụ 4.4. HuynhHuynh ĐệĐệ 5.5. BằngBằng hữuhữu
19. VếVế “xử”“xử” vàvà “sự”“sự” trongtrong TamTam cươngcương XỬXỬ SỰSỰ 1.1. QuânQuân ThầnThần 2.2. PhụPhụ TửTử 3.3. PhuPhu PhụPhụ 4.4. HuynhHuynh ĐệĐệ 5.5. BằngBằng HữuHữu
20. YêuYêu cầucầu củacủa vếvế “Sự”“Sự” XỬXỬ SỰSỰ 1.1. QuânQuân ThầnThần TrungTrung 2.2. PhụPhụ TửTử HiếuHiếu 3.3. PhuPhu PhụPhụ TamTam tòng,tòng, TứTứ đứcđức 4.4. HuynhHuynh ĐệĐệ 5.5. BằngBằng hữuhữu
21. TRUNGTRUNG LòngLòng thànhthành thực,thực, tintin tưởng,tưởng, trungtrung chính,chính, trungtrung thànhthành tuyệttuyệt đốiđối vớivới ThiênThiên TửTử 忠
22. HIẾUHIẾU LòngLòng kínhkính trọng,trọng, tuântuân thủ,thủ, phụngphụng dưỡng,dưỡng, gìngìn giữgiữ thanhthanh danhdanh phụphụ mẫumẫu 孝 vàvà duyduy trìtrì nòinòi giống.giống.
23. TAMTAM TÒNGTÒNG 33 mốimối quanquan hệhệ ngườingười concon gáigái phảiphải theo:theo: TheoTheo cha,cha, theotheo chồng,chồng, theotheo concon 三从
24. TỨTỨ ĐỨCĐỨC 44 đứcđức cơcơ bảnbản củacủa ngườingười phụphụ nữ:nữ: 四德 CôngCông –– DungDung –– NgônNgôn –– Hạnh.Hạnh.
25. 2.4.2.4. NgũNgũ thườngthường 55 phẩmphẩm chấtchất màmà danhdanh làlà ngườingười (nhân)(nhân) cầncần tutu dưỡng,dưỡng, rènrèn luyệnluyện đểđể đạtđạt được.được. KhổngKhổng Tử,Tử, MạnhMạnh Tử,Tử, TuânTuân TửTử đềđề cậpcập nhiềunhiều đếnđến nhữngnhững phẩmphẩm chấtchất màmà concon ngườingười cầncần có,có, như:như: Nhân,Nhân, nghĩa,nghĩa, lễ,lễ, trí,trí, tín,tín, trung,trung, hiếu,hiếu, dũng,dũng, đễ,đễ, v.v.v.v. ĐếnĐến đờiđời nhànhà Hán,Hán, cùngcùng việcviệc đưađưa TamTam cươngcương vàovào họchọc thuyết,thuyết, ĐổngĐổng TrọngTrọng ThưThư đãđã kháikhái quátquát nhữngnhững phẩmphẩm chấtchất nàynày thànhthành NgũNgũ thường:thường: NhânNhân NghĩaNghĩa LễLễ TríTrí TínTín
26. NHÂNNHÂN “Nhân”“Nhân” mangmang nhiềunhiều nghĩanghĩa như:như: đứcđức ởở tâm,tâm, ônôn hòa,hòa, kính,kính, hiếu,hiếu, thuận,thuận, v.v.v.v. nhưngnhưng nghĩanghĩa quanquan trọngtrọng nhấtnhất củacủa “nhân”“nhân” làlà yêuyêu ngườingười (ái(ái nhân).nhân). 仁 “Nhân”“Nhân” làlà phẩmphẩm chấtchất hànghàng đầuđầu trongtrong NgũNgũ thường,thường, làlà gốcgốc rễrễ củacủa nhữngnhững phẩmphẩm chấtchất khác.khác.
27. NGHĨANGHĨA ““NghĩaNghĩa”” cũngcũng mangmang nhiềunhiều ýý nghĩanghĩa,, nhưnhư:: LàmLàm việcviệc chínhchính đạiđại,, thuậnthuận theotheo mệnhmệnh TrờiTrời,, kykỷ ̉ cươngcương,, v.v.v.v. nhưngnhưng kháikhái 义 quátquát nhấtnhất,, ““nghĩanghĩa”” làlà tưtự ̣ kìmkìm chêchế ́ mìnhmình đêđể ̉ làmlàm theotheo nhữngnhững điềuđiều phảiphải làmlàm mộtmột cáchcách hàohào hiệphiệp chocho hợphợp vớivới danhdanh vavà ̀ bổnbổn phậnphận củacủa mìnhmình
28. LỄLỄ ““Lê”̃Lê”̃ đượcđược hiểuhiểu làlà hệhệ thốngthống nhữngnhững quyquy tắc,tắc, chuẩnchuẩn mựcmực đốiđối vớivới toàntoàn bộbộ cuộccuộc sốngsống củacủa concon ngườingười nhằmnhằm duyduy trìtrì trậttrật tựtự cáccác quanquan hệ.hệ. 礼 ““Lễ”Lễ” quanquan trọngtrọng thứthứ hai,hai, sausau “nhân”“nhân” vìvì “lễ”“lễ” đượcđược coicoi nhưnhư phươngphương tiệntiện đểđể thựcthực hiệnhiện “nhân”“nhân”
29. “Lễ”Lễ” đượcđược chiachia thànhthành 55 loại:loại: 1).1). CátCát lễ.lễ. 2).2). HungHung lễ.lễ. 3).3). TânTân lễ.lễ. 4).4). GiaGia lễ.lễ. 5).5). QuânQuân lễ.lễ.
30. TRÍTRÍ “Tr픓Trí” làlà sựsự hiểuhiểu biếtbiết vềvề ThiênThiên đạođạo vàvà NhânNhân đạođạo ĐểĐể cócó “tr픓trí” phảiphải họchọc 智 SáchSách khaikhai sángsáng “tr픓trí” làlà NgũNgũ kinh:kinh: KinhKinh Dịch,Dịch, KinhKinh Thi,Thi, KinhKinh Thư,Thư, KinhKinh Lễ,Lễ, KinhKinh Nhạc.Nhạc.
31. TÍNTÍN TínTín làlà lònglòng thànhthành thực,thực, tintin tưởngtưởng vàvà giữgiữ lờilời hứa.hứa. TínTín làlà gốcgốc rễrễ củacủa tìnhtình bạn,bạn, đầuđầu mốimối củacủa sựsự 信 thànhthành công,công, rườngrường cộtcột củacủa mọimọi quanquan hệ.hệ.
32. III.III. TRỊTRỊ NƯỚCNƯỚC NhoNho giagia chủchủ trương:trương: NhânNhân trị,trị, đứcđức trị,trị, lễlễ trị.trị. NhữngNhững yêuyêu cầucầu cơcơ bảnbản màmà ngườingười cầmcầm quyềnquyền phảiphải thựcthực hiệnhiện đốiđối vớivới quốcquốc gia:gia: ++ LươngLương thựcthực dồidồi dào;dào; ++ BinhBinh hùng,hùng, tướngtướng mạnh;mạnh; ++ DânDân tintin ởở đẳngđẳng cấpcấp cầmcầm quyền.quyền.
33. IV.IV. GIÁOGIÁO DỤCDỤC NhoNho giagia chủchủ trương:trương: “Hữu“Hữu giáogiáo vôvô loài”.loài”. SáchSách đểđể khaikhai sángsáng làlà “Ngũ“Ngũ kinh”.kinh”. NguyênNguyên tắctắc giáogiáo dục:dục: ++ LàmLàm gương.gương. ++ GợiGợi mở.mở. ++ DạyDạy theotheo đốiđối tượng.tượng. ++ HọcHọc điđi đôiđôi vớivới hành.hành. ++ V.v.V.v.
34. MỘTMỘT SỐSỐ NHẬNNHẬN ĐỊNHĐỊNH VỀVỀ TRIẾTTRIẾT HỌCHỌC NHONHO GIAGIA 1.1. TriếtTriết họchọc NhoNho giagia làlà triếttriết họchọc hướnghướng nội.nội. 2.2. TriếtTriết họchọc NhoNho giagia làlà triếttriết họchọc vềvề đạođạo đức;đức; tuyệttuyệt đốiđối hóahóa vaivai tròtrò củacủa đạođạo đứcđức đốiđối vớivới việcviệc trịtrị nước,nước, xâyxây dựngdựng mômô hìnhhình xãxã hộihội lýlý tưởng,tưởng, xâyxây dựngdựng mẫumẫu ngườingười lýlý tưởng.tưởng. 3.3. TriếtTriết họchọc NhoNho giagia nặngnặng tưtư tưởngtưởng “vọng“vọng cổ”.cổ”.
35. PhầnPhần thứthứ baba NHONHO GIÁOGIÁO VỚIVỚI VIỆTVIỆT NAMNAM
36. NămNăm 111111 TCNTCN nướcnước tata bịbị nhànhà TâyTây HánHán xâmxâm lược.lược. NămNăm 2323 nướcnước tata chínhchính thứcthức bịbị nhànhà ĐôngĐông HánHán đôđô hộ.hộ. HánHán VũVũ ĐếĐế đưađưa ngườingười TrungTrung QuốcQuốc sangsang ởở lẫnlẫn vớivới dândân ta,ta, chocho dựngdựng trườngtrường dạydạy tiếngtiếng HánHán vàvà dạydạy “lễ”,“lễ”, “nghĩa”“nghĩa” theotheo nộinội dungdung củacủa NhoNho giagia
37. ThờiThời TamTam QuốcQuốc (220(220 –– 264)264),, ởở TrungTrung QuốcQuốc chiếnchiến tranhtranh triềntriền miênmiên nênnên nhiềunhiều danhdanh sỹsỹ chạychạy sangsang nướcnước tata đểđể lánhlánh nạn.nạn. HọHọ dựngdựng nhànhà bànbàn chuyệnchuyện thi,thi, thư,thư, lễ,lễ, nghĩa,v.v.nghĩa,v.v. DânDân tata thấythấy nhiềunhiều nộinội dungdung thuộcthuộc đạođạo lýlý làmlàm ngườingười nênnên cũngcũng tựtự dựngdựng trường,trường, mờimời cáccác danhdanh sỹsỹ dạydạy nhữngnhững tưtư tưởngtưởng trêntrên chocho concon emem mình.mình.
38. TuyTuy vậy,vậy, từtừ đờiđời nhànhà HánHán chocho đếnđến nhànhà ĐườngĐường (923(923 –– 935),935), NgũNgũ ĐạiĐại (907(907 –– 960),960), NhoNho giáogiáo vẫnvẫn chưachưa phátphát triểntriển ởở nướcnước ta.ta. NămNăm 938,938, NgôNgô QuyềnQuyền đánhđánh tántán quânquân NamNam Hán,Hán, nướcnước tata độcđộc lập.lập. NămNăm 965,965, nướcnước tata xảyxảy rara nạnnạn “Thập“Thập nhịnhị sứsứ quân”,quân”, ĐinhĐinh BộBộ LĩnhLĩnh dẹpdẹp tantan loạn,loạn, lấylấy têntên nướcnước làlà ĐạiĐại CồCồ Việt.Việt.
39. VàoVào cáccác đờiđời NgôNgô –– ĐinhĐinh –– TiềnTiền Lê,Lê, việcviệc giáogiáo dụcdục ởở nướcnước tata chưachưa đượcđược giớigiới cầmcầm quyềnquyền quanquan tâmtâm nhiều.nhiều. HiểuHiểu tưtư tưởngtưởng củacủa NhoNho giagia chủchủ yếuyếu vẫnvẫn làlà cáccác nhànhà sưsư thuộcthuộc tầngtầng lớplớp trítrí thức.thức. ĐờiĐời nhànhà Lý,Lý, cáccác vịvị vuavua đềuđều thôngthông thạothạo kinhkinh PhậtPhật vàvà giỏigiỏi chữchữ Hán.Hán. TưTư tưởngtưởng độcđộc tôntôn thờithời kỳkỳ nàynày vẫnvẫn làlà PhậtPhật giáo.giáo.
40. TưTư tưởngtưởng củacủa NhoNho giagia chínhchính thứcthức trởtrở thànhthành nộinội dungdung giáogiáo dụcdục ởở nướcnước tata khikhi LýLý ThánhThánh TôngTông chocho xâyxây VănVăn MiếuMiếu thờthờ KhổngKhổng TửTử vàovào nămnăm 1070;1070; LýLý NhânNhân TôngTông tổtổ chứcchức thithi NhoNho họchọc vàovào nămnăm 10751075 vàvà xâyxây QuốcQuốc TửTử GiámGiám vàovào nămnăm 1076.1076. TừTừ đó,đó, NhoNho giáogiáo bắtbắt đầuđầu phátphát triểntriển mạnhmạnh
41. SauSau khikhi lênlên ngôi,ngôi, GiaGia LongLong địnhđịnh đôđô ởở Huế,Huế, lấylấy NhoNho giáogiáo làmlàm quốcquốc giáo;giáo; lậplập VănVăn MiếuMiếu ởở cáccác tỉnh,tỉnh, VănVăn ChỉChỉ ởở cáccác phủphủ đểđể suysuy tôntôn KhôngKhông Tử,Tử, tạotạo điềuđiều kiệnkiện chocho NhoNho họchọc phátphát triển.triển.
42. NămNăm 1862,1862, PhápPháp nổnổ súngsúng chiếmchiếm NamNam Kỳ.Kỳ. NămNăm 1867,1867, PhápPháp bãibãi bỏbỏ NhoNho họchọc ởở NamNam Kỳ.Kỳ. NămNăm 1872,1872, PhápPháp đánhđánh chiếmchiếm BắcBắc Kỳ.Kỳ. NămNăm 1882,1882, PhápPháp đánhđánh chiếmchiếm TrungTrung Kỳ.Kỳ. NămNăm 1915,Pháp1915,Pháp bãibãi bỏbỏ NhoNho họchọc ởở BắcBắc Kỳ.Kỳ. NămNăm 1919,1919, PhápPháp bãibãi bỏbỏ NhoNho họchọc ởở TrungTrung Kỳ.Kỳ. NhoNho họchọc chínhchính thứcthức bịbị xóaxóa khỏikhỏi ngôingôi quốcquốc giáo./.giáo./.