SKKN Vấn đề giáo dục đạo đức cho học sinh lớp 3 qua môn Đạo đức ở Tiểu học

Nội dung text: SKKN Vấn đề giáo dục đạo đức cho học sinh lớp 3 qua môn Đạo đức ở Tiểu học

1. - Thái độ đối với bản thân: có lòng tự trọng, khiêm tốn học hỏi, biết giữ lời hứa, trung thực - Thái độ đối với các hành động: Thái độ ủng hộ, đồng tình, tán thành với những tấm gương, việc làm tốt, phù hợp với những chuẩn mực đạo đức, có thái độ lên án, phê phán, chê cười những ai có hành động sai trái, xấu, có hại cho người khác, xã hội, cộng đồng. Tình cảm tích cực được hình thành dựa vào ý thức đúng đắn và được củng cố, khẳng định qua hành vi, đồng thời có tác dụng thúc đẩy, tạo động cơ cho việc nhận thức chuẩn mực, thực hiện hành vi đạo đức. 3/ Giáo dục hành vi, thói quen đạo đức: Giáo dục hạnh vi, thói quen đạo đức là tổ chức cho học sinh lặp lại, lặp lại nhiều lần những thao tác, hành động đạo đức nhằm có đựơc hành vi đạo đức, từ đó có thói quen đậo đức. Môn đạo đức lớp 3 cần hình thành cho học sinh các hành vi, thói quen đạo đức như: - Giúp đỡ, chăm sóc ông bà, cha mẹ, anh chị em trong gia đình. - Hành vi lễ phép. - Có những việc làm vừa sức để giúp đỡ bạn bè, hàng xóm láng giềng, những thương binh, gia đình liệt sĩ - Có những việc làm nhân đạo vừa sức đối với các gia đình thương binh liệt sĩ, bà mẹ Việt Nam anh hùng, giúp đỡ những người gặp thiên tai, gặp khó khăn
2. - Có những hành động, việc làm bảo vệ trường, lớp, tài sản công cộng, thiên nhiên, nguồn nước, đồ đạc, tài sản của người khác Cần giáo dục hành vi văn hoá cho học sinh: “đúng” về mặt đạo đức, “đẹp” về mặt thẩm mĩ. Các nhiệm vụ trên đây có mối quan hệ chặt chẽ với nhau và cần được giải quýêt đồng bộ thông qua: - Dạy học các môn học, đặc biệt là môn đạo đức lớp 3. - Hoạt động ngoài giờ lên lớp. - Thực hiện nội quy, quy chế, điều lệ, - Tấm gương của giáo viên. - Phối hợp các lực lượng xã hội. Chương II Thực trạng vấn đề nghiên cứu A/ Nội dung chương trình môn đạo đức lớp 3 gồm 14 bài: Bài 1: Kính yêu Bác Hồ Bài 2: Giữ lời hứa Bài 3:Tự làm lấy việc của mình. Bài 4: Quan tâm, chăm sóc ông bà, cha mẹ, anh chị em. Bài 5: Chia sẻ vui buồn cùng bạn.
3. Bài 6: Tích cực tham gia việc trường, việc lớp. Bài 7: Quan tâm giúp đỡ hàng xóm, láng giềng. Bài 8: Biết ơn thương binh, liệt sĩ. Bài 9: Đoàn kết với thiếu nhi quốc tế. Bài 10: Tôn trọng khách nước ngoài. Bài 11: Tôn trọng đám tang. Bài 12: Tôn trọng thư từ, tài sản của người khác. Bài 13: Tiết kiệm và bảo vệ nguồn nước. Bài 14: Chăm sóc cây trồng, vật nuôi được cấu trúc theo 5 mối quan hệ của học sinh với bản thân, gia đình, nhà trường, cộng đồng và môi trường tự nhiên. Nội dung môn đạo đức kết hợp giữa giáo dục quyền trẻ em với giáo dục bổn phận của học sinh. - Kết hợp giáo dục quyền trẻ em được có gia đình, được cha mẹ yêu thương, chăm sóc với giáo dục bổn phận của trẻ em phải quan tâm, chăm sóc ông bà, cha mẹ, anh chị em (Bài 4 – Quan tâm, chăm sóc ông bà, cha mẹ, anh chị em). Kết hợp giáo dục quyền trẻ em được tôn trọng, bảo vệ bí mật riêng tư với giáo dục trẻ em phải tôn trọng thư từ, tài sản của người khác (Bài 12: Tôn trọng thư từ, tài sản của người khác). Chương trình không chỉ giáo dục bổn phận trách nhiệm của học sinh đối với gia đình, nhà trường, xã hội, môi trường tự nhiên mà còn giáo dục trách nhiêm của các em đối với chính bản thân như: biết tự trọng, tự tin, hài lòng về những điểm tốt của
4. bản thân, biết quan tâm giữ gìn vệ sinh và hình thức bên ngoài của bản thân, biết giữ gìn đồ dùng, sách vở cá nhân, biết bảo vệ an toàn cho bản thân Thông qua các bài đạo đức, học sinh lớp 3 được giáo dục cho một số kĩ năng sống cơ bản như: kinh nghiệm giao tiếp, kinh nghiệm tự nhận thức, kinh nghiệm ra quyết định, kinh nghiệm giải quyết vấn đề Việc giáo dục cho học sinh lớp 3 thông qua các bài đạo đức vừa là nhiệm vụ vừa là mục tiêu giáo dục ở tiểu học. Vì vậy tôi xin minh hoạ việc giáo dục đạo đức cho học sinh lớp 3 thông qua một số tiết học cụ thể. Bài 4: Quan tâm, chăm sóc ông bà, cha mẹ, anh chị em 1/ Mục tiêu: a. Kiến thức: Giúp học sinh hiểu - Trẻ em có quyền được sống với gia đình, có quyền được cha mẹ quan tâm, chăm sóc, trẻ em không nơi nương tựa, không có gia đình có quyền được Nhà nước và mọi người quan tâm, chăm sóc, giúp đỡ hỗ trợ. - Trẻ em có bổn phận phải quan tâm chăm sóc ông bà, cha mẹ, anh chị em trong gia đình. b. Thái độ: Học sinh yêu quý, quan tâm chăm sóc ông bà, cha mẹ, anh chị em trong gia đình. c. Hành vi: Biết thể hiện sự quan tâm chăm sóc ông bà, cha mẹ, anh chị em bằng lời nói, việc làm cu thể, phù hợp với tình huống. 2/ Tài liệu – phương tiện - Vở bài tập đạo đức.
5. - Các tấm thẻ màu xanh, màu đỏ, màu trắng. - Truyện “Bó hoa đẹp nhất”. - Các bài thơ, bài hát, câu chuyện về chủ đề gia đình. - Tranh minh hoạ truyện “Bó hoa đẹp nhất”. - Một số đồ dùng phục vụ đóng vai. 3/ Các hoạt động dạy hoc chủ yếu Tiết 1 a. Khởi động - HS hát tập thể - Cho học sinh hát tập thể bài hát: - 1-2 HS trả lời “Cả nhà thương nhau”, nhạc và lời : Phan - 2 HS: Bài hát nói lên tình cảm yêu Văn Minh. thương giữa những người thân trong gia ? Các con vừa hát bài gì? đình. ? Bài hát nói lên điều gì? - Giáo viên giới thiệu bài: Bài hát nói về tình cảm giữa cha mẹ, và con cái trong gia đình. Vậy chúng ta cần phải cư xử đối với những người thân trong gia đình như thế nào? Trong tiết đạo đức hôm nay chúng ta sẽ cùng tìm hiểu về điều đó. - Một số học sinh lần lượt kể. b. Hoạt động 1: HS kể về sự - HS trao đổi với nhau trong nhóm
6. quan tâm, chăm sóc của ông bà, cha mẹ theo yêu cầu. dành cho mình. ? Gia đình con gồm những ai? - Giáo viên yêu cầu HS làm - 1 số HS trình bày trước lớp. việc 4 nhóm theo yêu cầu sau: - HS lớp suy nghĩ trả lời. ? Hãy nhớ lại và kể cho các bạn trong nhóm nghe về những việc mình đã được ông bà, cha mẹ yêu thương, quan tâm chăm sóc như thế nào? + Các bạn ấy sẽ được nhận làm con nuôi, được xã hội giúp đỡ, quan tâm - GV mời một số học sinh kể trứơc lớp. - Thảo luận cả lớp. - HS lắng nghe. ? Con nghĩ gì về tình cảm và sự chăm sóc mà mọi ngượi trong gia đình đã - 1 HS kể lại hoặc đọc lại. dành cho con.? - HS thảo luận nhóm theo yêu ? Đối với những bạn nhỏ phải sống cầu thiếu tình cảm và sự chăm sóc của cha mẹ thì sao? - GV nhận xét, kết luận. c. Hoạt động 2: Kể chuyện “Bó hoa đẹp nhất”. - Đại diện 1 số nhóm trình bày kết - GV kể chuyện “Bó hoa đẹp nhất”
7. (Có sử dụng tranh minh hoạ). quả thảo luận. - Mời 1 HS kể lại hoặc đọc lại + Chị em Ly đã hái những bông truyện. hoa dại ven đường xếp thành một bó và đem tặng mẹ nhân ngày sinh nhật. - Yêu cầu học sinh thảo luận nhóm theo các câu hỏi: + Khi nhận hoa, mẹ vui mừng ôm hai chị em Ly vào lòng và nói: “Đây là bó ? Chị em Ly đã làm gì nhân dịp hoa đẹp nhất mà mẹ được tặng đấy” sinh nhật mẹ? + Vì mẹ Ly thấy 2 con mình đã nhớ ? Khi nhận hoa, mẹ Ly thấy như thế đến sinh nhật của mẹ mà chính bản thân nào?- mẹ quên mất sinh nhật mình, chị em Ly đã ? Vì sao mẹ Ly lại nói rằng bó hoa biết quan tâm, chăm sóc đến mẹ khiến mẹ mà chị em Ly tặng mẹ là bó hoa đẹp nhất? rất vui và hạnh phúc. - Cả lớp trao đổi bổ sung. - Yêu cầu đại diện từng nhóm học sinh trình bày kết quả thảo luận trước - 2-3 HS trả lời. lớp. + Con cháu có bổn phận phải quan tâm, chăm sóc ông bà,cha mẹ và những người thân trong gia đình. + Sự quan tâm, chăm sóc của các em sẽ mạng lại niềm vui, hạnh phúc cho ông bà, cha mẹ và mọi người trong gia đình. - GV nhận xét - 1 HS đọc kết luận cuối bài, cả lớp ? Qua câu chuyện trên con rút ra đọc đồng thanh.
8. bài học gì? - HS các nhóm mở vở bài tập. - 1 HS đọc yêu cầu của bài tập 3. - HS các nhóm thảo luận - GV nhận xét lại. - Đại diện các nhóm trình bày (Mỗi nhóm trình bày ý kiến nhận xét về một d. Hoạt động 3: Đánh giá hành vi tình huống). - GV chia lớp thành các nhóm nhỏ, + Việc làm của các bạn thể hiện yêu cầu các nhóm mở vở bài tập đạo đức tình thương yêu chăm sóc và sự quan tâm (trang 13,14). ông bà, cha mẹ: Hương (tình huống a), - Yêu cầu các nhóm thảo luận nhận Phong (tình huống c), Hồng (tình huống xét các ứng xử của các bạn trong các tình d). huống đó. + Việc làm của các bạn chưa quan - GV mời đại diện nhóm trình bày tâm đến bà, em nhỏ: Sâm (tình huống b), Linh (tình huống d). - HS liên hệ để trả lời. - HS kể - 1 số HS trả lời. - Cho cả lớp trao đổi, thảo luận.
9. - GV nhận xét. ? Yêu cầu HS liên hệ các việc làm của các bạn Hương, Phong, Hồng với bản thân? ? Ngoài những việc đó, con còn có thể làm được những việc gì khác? d. Củng cố - dặn dò ? Vì sao con phải quan tâm, chăm sóc ông bà, cha mẹ, anh chị em? - HS đọc từng ý kiến sau mỗi lần ? Việc con quan tâm, chăm sóc tới GV đưa ra. những người thân trong gia đình sẽ đem lại điều gì? - Hưỡng dẫn thực hành: + Sưu tầm tranh ảnh, bài thơ, bài - HS bày tỏ thái độ bằng cách giơ hát, ca dao, tục ngữ về tình cảm gia đình, các tấm thẻ màu. về sự quan tâm, chăm sóc những người thân trong gia đình. - HS giải thích lí do tán thành, + Thực hiện việc quan tâm, chăm không tán thành từng ý kiến. sóc đối với ông bà, cha mẹ, anh chị em. - HS khác nhận xét bổ sung. Tiết 2 - HS kể. 1/ Hoạt động 1: Bày tỏ ý kiến
10. - Gv đưa lần lượt từng ý kiến: a) Trẻ em có quyền được ông bàm cha mẹ yêu thương, quan tâm, chăm sóc. b) Chỉ có trẻ con mới cần được - 1 nhóm học dinh đóng vai tình quan tâm, chăm sóc. huống mở, lớp theo dõi. c) Trẻ em có bổn phận phải quan tâm, chăm sóc những người thân trong gia đình. - HS các nhóm thảo luận đưa ra cách xử lí bằng cách đóng vai. - Yêu cầu học sinh bày tỏ thái độ bằng cach giơ thẻ màu: - các nhóm lên đóng vai. Ví dụ: + Thẻ màu đỏ: tán thành. + Nhóm 1: Đi chơi, mặc kệ ông và không quan tâm đến ông. + Thẻ màu xanh: không tán thành. + Nhóm 2: Lấy thuốc cho ông + Thẻ màu trắng: lưỡng lự. uống, đọc báo cho ông nghe. ? Vì sao con tán thành (không tán - HS: Ông và cháu, cháu thương thành) ý kiến đó? ông nhất ? Con đã được ông bà, cha mẹ - Nhóm 2 thương yêu,chăm sóc như thế nào? - Giúp ông uống thuốc, đọc báo cho - GV nhận xét, kết luận ông nghe. 2/ Hoạt động 2: Xử lí tình huống và - HS: con thấy rất vui. đóng vai. - GV mời một nhóm đóng vai tình
11. huống mở sau: “Ông của Huy có thói quen đọc báo hàng ngày. Nhưng mấy hôm nay ông bị đau mắt nên không đọc báo được.” - Mỗi tổ cử 2-3 đại diện lên liên hệ, - GV nêu yêu cầu: ? Nếu em HS lớp lắng nghe. là bạn Huy, em sẽ làm gì? vì sao? Và yêu cầu học sinh các nhóm thảo luận đưa ra cách xử lí bằng cách đóng vai. - Mời các nhóm lên xử lí. - HS nhận xét. - GV hỏi: Ai đặt tên cho tiểu phẩm? ? Theo con nhóm nào thể hiện thương ông nhất? ? Kể tên những việc nhóm 2 làm thể hiện quan tâm ông? - HS tự giới thiệu và biểu diễn các tiết mục đan xen. - Hỏi HS đóng vai ông: con nghĩ gì khi người cháu của nhóm 2 quan tâm? - HS thảo luận về ý nghĩa của bài hát, bài thơ đó. - GV chốt ý. 3/ Hoạt động 3: Liên hệ bản thân.
12. - Yêu cầu HS tự liên hệ bản thân theo các gợi ý: ? Hàng ngày con thường làm gì để quan tâm, chăm sóc đối với ông bà, cha mẹ, anh chị em? ? kể lại 1 lần khi ông bà, cha mẹ, anh chị em ốm đau (hoặc gặp khó khăn, có chuyện buồn) em đã làm gì để quan tâm giúp đỡ họ? ? Bạn đã quan tâm, chăm sóc đến người thân trong gia đình chưa? - GV tuyên dương những học sinh đã biết quan tâm, chăm sóc những người thân. Khuyên nhủ những học sinh chưa biết quan tâm, chăm sóc những người than trong gia đình. 4/ Hoạt động 4: HS múa, hát, kể chuyện, đọc thơ, về chủ đề bài học. - GV gợi ý để học sinh tự điều khiển chương trình, tự giới thiệu tiết mục. - Sau mỗi phần trình bày, GV gợi ý để học sinh thảo luận về ý nghĩa bài hát, bài thơ đó.
13. 5/ Củng cố - Dặn dò: - GV củng cố bài, nhận xét giờ học, tuyên dương 1 số học sinh tích cực học tập. - Dặn học sinh: + Thực hiện việc quan tâm, chăm sóc những người thân trong gia đình. + Chuẩn bị bài học sau: “Chia sẻ vui buồn với bạn” Như vậy những nhiệm vụ và nội dung giáo dục đạo đức cho học sinh thông qua bài học này đựơc giải quyết như sau: 1/ Giáo dục ý thức đạo đức: a. Yêu cầu của chuẩn mực: Giúp học sinh hiểu: Con cháu trong gia đình cần phải quan tâm, chăm sóc ông bà, cha mẹ, anh chị em. Quan tâm, chăm sóc ông bà, cha mẹ, anh chị em làm cho gia đình ấm hơn hạnh phúc hơn. b. Ý nghĩa , tác dụng, tác hại. - Cần quan tâm, chăm sóc ông bà, cha mẹ, anh chị em vì:
14. + Ông bà sinh ra cha mẹ, cha mẹ sinh ra ta, là những người có công sinh thành, nuôi dưỡng ta khôn lớn, dành cho ta những gì đẹp nhất. + Làm cho ông bà, cha mẹ, anh chị em: Phấn khởi, mau khỏi bệnh, chia sẻ bớt công việc với mọi người trong gia đình, giúp gia đình đầm ấm, bản thân học sinh được ông bà, cha mẹ, anh chị em yêu thương, quý mến, khen ngợi. - Tác hại: nếu không quan tâm, chăm sóc ông bà, cha mẹ, anh chị em làm cho ông bà, cha mẹ, anh chị em buồn phiền, sức khoẻ giảm sút, lâu lành bệnh, không khí gia đình nặng nề, bản thân học sinh bị mọi người xung quanh chê cười. c. Để quan tâm, chăm sóc ông bà, cha mẹ, anh chị em em cần làm gì? làm như thế nào? - Khi ông bà, cha mẹ già yếu: Bưng cơm, mời nước, đọc sách báo. - Khi ông bà, cha mẹ, anh chị em ốm đau: mua thuốc, nấu cơm, cháo. mua đồ ăn, mời bác sĩ khám bệnh - Khi ông bà cha mẹ mệt nhọc: Xách đồ hộ, lấy nước uống - Khi có miếng ngon, vật quý: mời ông bà, cha mẹ, anh chị em ăn trứơc. - Khi anh chị em bận việc: Không nghịch đồ, làm ồn 2/ Giáo dục thái độ tình cảm liên quan đến bài học: Hình thành ở học sinh những thái độ tình cảm: - Đối với ông bà, cha mẹ: Kính yêu, biết ơn; anh chị em: kính yêu, nhường nhịn.
15. - Thực hiện việc quan tâm, chăm sóc một cách tự nguyện, tận tình, chu đáo. - Đối với những hành động biết quan tâm, chăm sóc ông bà, cha mẹ, anh chị em thì đồng tình, ủng hộ; Đối với những hành động không biết qua tâm, chăm sóc ông bà, cha mẹ, anh chị em khi cần thiết cần nhắc nhở, phê phán, chê cười. 3/ Giáo dục hành vi thói quen quan tâm, chăm sóc ông bà, cha mẹ, anh chị em: Hình thành ở học sinh những hành vi thể hiện sự quan tâm, chăm sóc ông bà, cha mẹ, anh chị em, trong cuộc sống hang ngày khi ông bà, cha mẹ, anh chị em ốm đau, mệt nhọc Để học sinh thể hiện sự quan tâm chăm sóc ông bà, cha mẹ. anh chị em, tôi tiến hành điều tra bằng cách phát phiếu điều tra và yêu cầu học sinh điền vào rồi báo cáo kết quả sau (sau 1tháng). Thời gian Công việc em quan tâm, chăm Kết quả sóc ông bà, cha mẹ, anh chị em Thứ Ngày
16. Nhận xét của giáo viên Nhận xét của ông bà, cha mẹ, anh chị em Kết quả đạt được như sau: Tổng số HS biết quan tâm, chăm HS chưa biết quan tâm, học sinh sóc ông bà, cha mẹ, anh chị em chăm sóc ông bà, cha mẹ, anh chị em. Tổng số % Tổng số % 93 85 91,4 8 8,6
17. B/ Nguyên nhân của thực trạng trên: Qua thực tế giảng dạy tôi còn thấy một số hạn chế, tồn tại trong việc giải quyết các nhiệm vụ, nội dung giáo dục đạo đức cho học sinh thông qua bài học là do: - Đây là năm đầu tiên thực hiện chương trình và sách giáo khoa mới nên việc chuyển tải toàn bộ nộ dung và nhiệm vụ giáo dục đạo đức cho học sinh qua bài học cần phải dần dần. - Học sinh lớpp 3 còn nhỏ(9 tuổi) nên trong gia đình các em được quan tâm, chăm sóc nhiều hơn, do đó các em còn lúng túng trong khi thực hiện quyền và bổn phận của mình đối với người thân trong gia đình; còn một số học sinh chưa biết quan tâm, chăm sóc ông bà, cha mẹ, anh chị em của mình. Chương III Một số đề xuất kiến nghị Xuất phát từ những nguyên nhân trên tôi mạnh dạn đề xuất một số biện pháp nhằm phát huy những kết quả tích cực đạt được, khắc phục những tồn tại góp phần nâng cao chất lượng giáo dục đạo đức cho học sinh qua các tiết hoc. 1/ Đối với giáo viên: - Cần tìm hiểu đặc điểm riêng của mỗi học sinh để có biện pháp giáo dục đạo đức phù hợp. Luôn lấy những câu chuyện, tấm gương gần gũi với học sinh hoặc của chính gia đình học sinh, giúp bài hoc đạo đức thêm phong phú gần gũi, sống động đối với các em và các em cũng tiếp nhận bài học nhẹ nhàng sinh động và hiệu quả.
18. - Người giáo viên cần phối hợp với các lực lượng đạo đức trong nhà trường và trong gia đình học sinh để cùng có biện pháp giáo dục đạo đức cho học sinh, giúp cho việc giáo dục đạo đức được gắn liền với thực tiễn. 2/ Về phía nhà trường: Cần tổ chức cho các em tham gia vào hoạt động tập thể, giúp các emmạnh dạn, có cơ hội bộc lộ những phẩm chất đạo đức từ đó giúp giáoviên có biện pháp giáo dục đạo đức cho các em hợp lí. 3/ Về phía gia đình học sinh: Cần phối hợp với các lực lượng giáo dục trong nhà trường để có biện pháp giáo dục đạo đức cho con em mình, không quá nuông chiều các em, không làm thay, làm hộ các em những việc vừa sức với lứa tuổi. Tạo điều kiện để các em phát triển toàn diện nhân cách. Phần III: Kết luận Qua thời gian tìm hiểu và nghiên cưu đề tài này tôi thấy vấn đề giáo dục đạo đức cho học sinh thông qua các môn học, đặc biệt là môn Đạo đức ở tiểu học là rât cần thiết; đó cũng là nhiệm vụ và mục tiêu giáo dục ở tiểu học. Qua đề tài này tôi đã thu được những kết quả sau: 1. Tìm hiểu những vấn đề đổi mới phương pháp dạy học đạo đức ở tiểu học, từ đó thấy được sự cần thiết phaie đổi mới phương pháp và nắm được một số giải pháp triển khai để đổi mới phương pháp dạy học đạo đức ở tiểu học. 2. Nắm được các vấn đề lí luận về giáo dục đạo đức cho học sinh lớp 3 để vận dụng chúng vào những bài học cụ thể.
19. 3. Thấy rõ thực trạng của vấn đề giáo dục đạo đức cho học sinh lớp 3 qua môn đạo đức 3 ở trường tiểu học. Từ đó có kết hoạch, biện pháp giáo dục hợp lí, đồng thời phối hợp chặt chẽ với các lực lượng giáo dục trong và ngoài nhà trường cùng giáo dục đạo đức cho học sinh; góp phần nâng cao chất lượng giáo dục đạo đức cho học sinh, giúp các em không chỉ là trò giỏi mà còn là những người con hiếu thảo, ngoan ngoãn.