SKKN Vai trò của giáo viên chủ nhiệm lớp trong trường học trong công tác giáo dục đạo đức học sinh

Nội dung text: SKKN Vai trò của giáo viên chủ nhiệm lớp trong trường học trong công tác giáo dục đạo đức học sinh

1. Trường THPT Phạm Phú Thứ - Tổ Vật Lí - GV. Lê Thái Trung - Căn cứ vào nhiệm vụ của ban cán sự lớp: ngồi giữa và sau. b) Sơ đồ tổ chức lớp học của lớp 12/5 như sau : (Xem trang 09) * Chú ý : trong quá trình lập sơ đồ, có thể thay đổi một số vị trí nếu thấy không phù hợp. 2-4 sơ đồ lớp/1 năm học. 11
2. Trường THPT Phạm Phú Thứ - Tổ Vật Lí - GV. Lê Thái Trung 3. Vai trò của GVCN trong việc kết hợp nhà trường - gia đình - xã hội. a) Cơ sở lí luận: Vai trò nhà trường, gia đình và xã hội trong giáo dục phẩm chất chính trị, đạo đức, lối sống cho học sinh. Các phẩm chất chính trị, đạo đức, lối sống của con người nói chung, HS nói riêng được hình thành và phát triển trong các môi trường: gia đình, nhà trường và xã hội. Lúc sơ sinh vai trò của gia đình là chủ đạo, tuổi học mầm non gia đình và nhà trường góp phần quyết định, tuổi học phổ thông (từ tiểu học tới trung học) càng lớn vai trò của nhà trường, gia đình và xã hội càng cân đối. Để làm tốt việc giáo dục phẩm chất chính trị, đạo đức, lối sống cho HS THPT phải kết hợp chặt chẽ với gia đình. Nhà trường, gia đình và xã hội có vai trò giáo dục khác nhau đối với sự hình thành và phát triển phẩm chất chính trị, đạo đức, lối sống của HS. Trong mối quan hệ đó thì nhà trường được xem là trung tâm, chủ động, định hướng trong việc phối hợp với gia đình và xã hội. Nhà trường là môi trường giáo dục toàn diện nhất, là cơ quan nhà nước thực hiện chức năng giáo dục chuyên nghiệp nhất nên nhà trường nhà trường là lực lượng giáo dục có hiệu quả nhất, hội tụ đủ những yếu tố cần thiết để có thể huy động sức mạnh giáo dục từ phía gia đình và xã hội. Có một thực trạng tồn tại là các tệ nạn xã hội như đề đóm, cờ bạc, nghiện hút v.v cũng xuất hiện, làm đảo lộn vẩn đục môi trường giáo dục đạo đức, không ngừng ảnh hưởng đến đạo đức, nhân cách và lối sống của HS. Nhà trường dù là một pháo đài vững chắc nhưng vẫn có thể bị "tập 12
3. Trường THPT Phạm Phú Thứ - Tổ Vật Lí - GV. Lê Thái Trung kích" từ phía ngoài. Nhà trường không phải là một ốc đảo tách khỏi xã hội, tách xa thực tiễn. Thực tiễn cuộc sống, nhất là cuộc sống xã hội đang có các nhân tố của kinh tế thị trường tác động đến nhà trường, có lúc nhẹ nhàng, có khi sôi động dồn dập. Xã hội ô nhiễm, luồng văn hoá ngoại lai, đồi truỵ, bạo lực len lỏi vào mọi tầng lớp nhân dân đã rất dễ gây ấn tượng và phản ảnh sâu đậm đối với trẻ. GVCN biết kết hợp và phát huy nhằm giáo dục về tình hình và nhiệm vụ của đất nước, tình hình thời sự, chính trị trong nước và thế giới (có định hướng chính trị rõ ràng); giáo dục về tổ chức và hoạt động của các tổ chức xã hội - chính trị trong hệ thống chính trị ở Việt Nam, về quyền tự do, dân chủ và trách nhiệm công dân; bồi dưỡng một số kỹ năng sinh hoạt chính trị - xã hội cần thiết. b) Biện pháp thực hiện nhằm giáo dục HS cá biệt và tránh tình trạng HS bỏ học: - Thực trạng: + Hầu như trường nào, lớp học nào cũng có học sinh cá biệt, mà những học sinh này đa số gây không ít khó khăn cho GVCN, đôi khi họ rất mệt mỏi vì nói hoài mà các em không nghe, càng phạt thì càng lỳ hơn hoặc các em sẽ co lại và phá phách hoặc chống đối ngầm. Điều này không những khó khăn cho GV mà còn có thể ảnh hưởng đến chuyện thi đua của cả lớp nữa. + GVCN thường là người đứng ra giải quyết mọi chuyện do HS gây ra, nhưng chỉ ở mức độ là khuyên bảo, dạy kèm ngoài giờ cho HS quá yếu kém, còn đối với HS cá biệt về đạo đức thì răn đe, xử phạt, thậm chí còn hù dọa, nhưng hầu hết đều chỉ có hiệu quả tức thời thôi rồi đâu lại vào đó, HS vẫn trở lại như cũ vì do GV không hiểu được nguyên nhân sâu phát xuất từ tâm lý của trẻ. + Cũng có GVCN mời phụ huynh đến để thông báo về tình trạng của trẻ với mong muốn gia đình kết hợp cùng nhà trường để giáo dục cho các em tốt hơn, có phụ huynh thì tiếp thu và cũng có phụ huynh lại bực tức con mình và đánh con trước mặt giáo viên rồi dẫn 13
4. Trường THPT Phạm Phú Thứ - Tổ Vật Lí - GV. Lê Thái Trung con về cho nghỉ học luôn vì cảm thấy xấu hổ. Điều này đã cho thấy chính phụ huynh cũng bất lực trước con mình + HS không có tội, nếu sống trong một gia đình lành mạnh thì HS sẽ có một nhân cách tốt và ngược lại, vì thế HS chỉ là nạn nhân mà thôi. - Tìm hiểu nguyên nhân: + Lâu nay, chỉ thường nghe cụm từ “học sinh cá biệt” - ám chỉ những đứa trẻ có vẻ khác thường, khó dạy, thậm chí hư hỏng. Trong trường, HS dạng cá biệt về đạo đức thường quậy phá, đánh lộn, trộm cắp, nổi bật vai trò thủ lĩnh, lập băng nhóm nhẹ hơn một chút là dạng nữa về học tập, HS không học bài, làm bài, HS chậm hiểu và rất mau quên Và HS bị gọi "cá biệt" là HS có khiếm khuyết về tâm lý, do HS bị ảnh hưởng từ trong gia đình của HS, đa số chúng ta khi thấy hành động khác thường, không ngoan của HS thì cho là cá biệt và xử lý trên hành động do HS gây ra mà quên là cần phải tìm cho ra nguyên nhân. Đôi khi sự cá biệt của những HS ấy lại do từ cha mẹ chúng cuộc sống vợ chồng không hoà thuận, từ đó có ảnh hưởng đến đặc điểm tâm sinh lý của HS. + Không phải tự nhiên mà trẻ trở thành "cá biệt", đó là hậu quả của các vết thương tâm lý mà vô tình người lớn chúng ta đã gieo vào đầu óc non nớt của trẻ lúc sống trong môi trường gia đình cũng như ở trường học. + Gia đình khó khăn; một số học sinh bị bệnh và điều đáng lưu tâm là một số học sinh ham chơi, học kém, chán học, bỏ học - Giải pháp: + Trước hết, chúng ta hãy thương yêu HS, cố gắng để giúp HS vượt qua những biến cố, những vấn đề đã xảy trong quá trình sống và nó đã trở thành vết thương tâm lý khó phai mờ trong tâm hồn HS. + HS cá biệt thì cần được sự giúp đỡ trong học hành, lối sống. + GVCN cần có nề nếp kỷ cương để HS tự nhận thức, tự khép mình trong những nội quy, quy chế chặt chẽ nhưng luôn được dân chủ bàn bạc, trao đổi, thỏa sức đóng góp. Tuân theo tập thể và cống 14
5. Trường THPT Phạm Phú Thứ - Tổ Vật Lí - GV. Lê Thái Trung hiến cho tập thể; luôn gắn lợi ích cá nhân và lợi ích tập thể, chính là một trong những chuẩn mực, điều kiện để giáo dục HS. Trong trường cần có dân chủ đối với mọi vấn đề, thầy và trò cùng nhau thảo luận, ai có ý kiến gì đều thật thà phát biểu. Điều gì chưa thông suốt thì hỏi, bàn cho thông suốt. Dân chủ nhưng trò phải kính Thầy, Thầy phải quí trò. Chúng ta phải hiểu dân chủ trong trường học trước hết là do nhu cầu sống chính của nhà giáo, của HS và CMHS. + Tổ chức vận động các gia đình, các đoàn thể XH cùng phối hợp, thống nhất nội dung, mục đích, biện pháp giáo dục HS trong trường và cụm dân cư. + Giáo dục trong tập thể và bằng tập thể lớp, trường, địa phương. + Thuyết phục bằng lời lẽ có lý, có tình, bằng tình cảm và phép tắc tác động lên nhận thức và tình cảm của HS như: trò chuyện, nêu gương tốt, thưởng việc tốt. + Đưa các em vào hoạt động tập thể thực tiễn như hoạt động tập thể trong và ngoài nhà trường, vui chơi, thăm quan du lịch qua đó hiểu thêm HS, gắn bó học sinh với tập thể, xoá đi những thiếu sót. + Khuyến khích khen chê đúng mục đích, đúng việc, đúng lúc, tế nhị mà hiệu quả. + Xây dựng nếp sống văn minh, văn hoá thanh lịch, xây dựng tình thương yêu đoàn kết. + Nhà trường, các đoàn thể, các ngành các gia đình cùng tổ chức giáo dục đạo đức cho HS. + Đầu tư cho con em học tập, vui chơi thoả đáng. + Không nên chỉ mời CMHS khi thấy cần thiết hay xảy ra sự cố trong trường học, lớp học mà nên xem việc gặp gỡ, trao đổi với CMHS là chuyện bình thường. c) Xây dựng tiêu chí đánh giá, xếp loại hạnh kiểm HS: - Ngay từ buổi họp mặt với CMHS đầu năm, chúng tôi đã cùng nhau thảo luận và đi đến thống nhất những tiêu chí để xếp loại hạnh kiểm HS(có thông qua tập thể HS ở tiết sinh hoạt chủ nhiệm) như sau: (Xem ở trang 14) 15
6. Trường THPT Phạm Phú Thứ - Tổ Vật Lí - GV. Lê Thái Trung * Chú ý : GVCN phải luôn luôn bám sát vào nội dung của thông tư 23/29 v/v hướng dẫn đánh giá, xếp loại học sinh THPT - Bộ GD & ĐT; chủ trương, nội quy HS của Nhà trường, Đoàn trường đã đề ra. Xếp hạnh kiểm HS theo từng tháng, trong tiết sinh hoạt chủ nhiệm, bình xét công khai dân chủ, có biên bản kèm theo. 16
7. Trường THPT Phạm Phú Thứ - Tổ Vật Lí - GV. Lê Thái Trung 4. Giáo dục đạo đức HS thông qua tiết sinh hoạt chủ nhiệm. Theo qui định, tiết chủ nhiệm chỉ dành khoảng 15 phút để GV tổng kết tình hình học tập, vệ sinh, chuyên cần của lớp; 30 phút còn lại tổ chức cho HS sinh hoạt Mỗi tiết sinh hoạt chủ nhiệm đều phải có biên bản(mẫu ở trang 16). Giờ sinh hoạt bắt đầu bằng những tóm tắt kết quả học tập và rèn luyện của cả lớp trong tuần của ban cán sự lớp. Thông qua sổ đàu bài, sổ cờ đỏ của Đoàn trường, các GVBM, tôi nhận xét, đánh giá từng HS. Tôi luôn luôn nhắc nhở và động viên tinh thần các em, tạo động lực giúp cả lớp cố gắng hơn(dù lớp tôi thường xuyên xếp thứ nhất). Đối với HS lớp cuối cấp THPT nên việc học như thế nào, học khối gì là rất quan trọng quyết định cho ngành nghề tương lai từng HS. GVCN phải thật sự gắn bó, quan tâm tới lớp mới nắm rõ đặc điểm tâm sinh lý và tình hình học tập của từng em. Từ kết quả học tập, năng khiếu, tính cách của mỗi HS mà GVCN góp ý kiến với từng HS về việc lựa chọn nghề nghiệp cho mình thật phù hợp. Qua tiết sinh hoạt chủ nhiệm, các HS sẽ tự tin không bỡ ngỡ trong việc lựa chọn nghề theo lực học của mình,theo sở thích rồi chọn đúng ngành để đi. Ví dụ: Phước Bảo(ngành điện lạnh), Mỹ Dung(ngành y) Tôi luôn dạy các em cách học làm người, cách sống, cách ứng xử với mọi người. Có những hôm tôi không nói gì cả mà chỉ kể cho các em nghe một mẩu chuyện trong sách, báo, internet mà tôi sưu tầm được để các em tự rút ra bài học cho mình. Ví dụ: cô giáo chủ nhiệm Trần Thị Thân rèn học sinh cá biệt Nguyễn Vũ Xuân Trường thành thủ khoa ĐH Y Dược TPHCM năm 2000 17
8. Trường THPT Phạm Phú Thứ - Tổ Vật Lí - GV. Lê Thái Trung 18
9. Trường THPT Phạm Phú Thứ - Tổ Vật Lí - GV. Lê Thái Trung V. Kết quả Sau khi thực hiện những biện pháp trên với lớp 12/5, chỉ qua một học kì I năm học 2006-2207 nhưng lớp đã đạt được nhiều kết quả khả quan. Việc phân công nhiệm vụ rõ ràng cho từng HS trong Ban cán sự lớp đã đem lại hiệu quả trong việc quản lí nề nếp và chất lượng học tập. Các em thực hiện nhiệm vụ đầy đủ với tinh thần trách nhiệm cao. Có những trường hợp GVCN không cần có mặt nhưng các em vẫn quản lí lớp tốt. Đây là một trong những nhân tố quyết định thành tích lớp 12/5 đạt được. Cùng với việc duy trì nề nếp sinh hoạt 15 phút đầu giờ đã giúp HS chủ động trong học tập. Lập sơ đồ lớp như trên đã đưa lại hiệu quả rõ rệt trong học tập của học sinh. Những em trong Ban cán sự lớp ngồi sau có thể quản lí, theo dõi, nhắc nhở các bạn trong các giờ học. Những em học sinh yếu kém ngồi đầu được GVBM quan tâm theo dõi và giúp đỡ nên đã có nhiều tiến bộ. Vì vậy, đã giúp HS từ bỏ thói quen thụ động, trông chờ, ỷ lại trong học tập, góp phần vào công cuộc đổi mới chống tiêu cực trong thi cử mà ngành giáo dục đang thực hiện. GVCN đã thực hiện tốt vai trò và trách nhiệm trong việc phối hợp với các tổ chức, đoàn thể trong và ngoài nhà trường có hiệu quả về công tác giáo dục đạo đức cho HS yếu kém, HS cá biệt và loại bỏ được nguy cơ bỏ học giữa chừng. Ví dụ: HS Dương Ngọc Hải, Bùi Thiên Vĩ, Nguyễn Thị Kim Thảo, Trần Ngọc Tài. Lớp 12/5 đảm bảo sỉ số 45/45. Theo thời gian, những bài học về đạo đức, nhân cách trong tiết sinh hoạt lớp giúp HS luôn nhớ, vững bước hơn trước những khó khăn trong cuộc sống. 19
10. Trường THPT Phạm Phú Thứ - Tổ Vật Lí - GV. Lê Thái Trung Trong học kì I của năm học này, lớp 12/5 đạt được những thành tích như sau: - Giải nhất tuần lề GDQP; - Giải nhất thi đua đợt 1 do Đoàn trường phát động nhân dịp chào mừng ngày 20-11; - Được chọn tham gia công diễn văn nghệ chào mừng ngày 20-11; - Đạt giải nhì trong chương trình ngoại khóa Đố vui để học môn Lí-Hóa- Sinh; - Kết quả xếp loại thi đua toàn trường trong học kì I lớp đạt giải nhất; - Kết qủa xếp loại thi đua trong 2 tuần đầu học kì II : nhất và nhì; - Trong lớp đã được Đoàn trường xét và cấp học bổng cho hai HS nghèo vượt khó: Phan Phước Bảo và Nguyễn Thị Mỹ Dung; - Lớp trưởng Phan Phước Bảo đã được Đoàn trường bình chọn là một trong những Đoàn viên ưu tú của trường; - Lớp 12/5 (42 Đoàn viên /45 HS) là một trong những chi đoàn vững mạnh của Đoàn trường. 20
11. Trường THPT Phạm Phú Thứ - Tổ Vật Lí - GV. Lê Thái Trung PHẦN III. KẾT LUẬN I. Bài học kinh nghiệm Sáng kiến kinh nghiệm(SKKN) này, qua trải nghiệm thực tế, tôi nhận thấy rằng giáo dục đạo đức HS thành công hay thất bại còn phụ thuộc vào yếu tố khác nữa. Chúng ta không nên áp dụng rập khuôn máy móc bấc kỳ một phương pháp giáo dục tiên tiến nào bởi lẽ sản phẩm đây chính là “con người”. Để đạt được mục đích giáo dục, ta cần phải biết chọn điểm xuất phát thích hợp với đặc điểm riêng của từng trường, từng lớp, từng HS, Muốn duy trì tốt thành quả giáo dục cần có sự phối hợp chặt chẽ với các phong trào khác, những hoạt động khác, và đặc biệt cần phối hợp chặt chẽ giữa nhà trường với Chi Hội CMHS, được sự quan tâm lãnh đạo của cấp uỷ, chính quyền, các đoàn thể và nhân dân địa phương để tạo sức mạnh đồng bộ, toàn xã hội cùng giáo dục thế hệ trẻ đồng thời giữ vững được hướng đi đúng . Sự thành công trong công tác chủ nhiệm lớp, một nhân tố quan trọng mà chúng ta nên thận trọng cân nhắc khi quyết định lựa chọn, đó chính là “lớp truởng”. Muốn làm tốt được những điều trên đòi hỏi người GVCN lớp phải là người có uy tín, toàn diện, có năng lực thực sự để chỉ đạo, dám nghĩ, dám làm đi trước, đề xuất được các vấn đề giá trị, tập hợp được sức mạnh tổng hợp, vai trò con chim đầu đàn là yếu tố có phần lớn lao, tạo nên sự thành công hay thất bại ở mỗi HS, mỗi lớp học, mỗi trường học Sau một thời gian thực hiện và áp dụng SKKN này tôi nhận thấy một vấn đề cần phải nghiên cứu, đó là: “Vai trò giáo viên chủ nhiệm lớp trong việc nâng cao chất lượng học tập của học sinh cuối cấp THPT”. 21
12. Trường THPT Phạm Phú Thứ - Tổ Vật Lí - GV. Lê Thái Trung II. Kiến nghị Đây là lần đầu tiên tôi viết SKKN, thật sự khó khăn đối với GV có tuổi đời, tuổi nghề non trẻ, nhưng lại là một điều hay bởi qua đó tôi đã trưởng thành hơn trong nghề nghiệp. Bởi vậy, năm học sau, tôi xin đề nghị, thầy hiệu trưởng nên chỉ đạo, khuyến khích mỗi GV viết SKKN(không nhất thiết 1SKKN/1GV). GVCN lớp đóng vai trò rất lớn trong việc hình thành và phát triển nhân cách HS. Thế tại sao lại không có một trường ĐH - CĐ nào đào tạo GVCN lớp “chuyên nghiệp”? Trên đây là một vài ý kiến của tôi trong quá trình giáo dục đạo đức HS trong vai trò GVCN lớp. Tôi rất mong nhận được sự góp ý quý báu của Hội đồng xét duyệt SKKN cùng các đồng nghiệp . Xin trân trọng cám ơn Hội đồng và các bạn đồng nghiệp đã dành thời gian để đọc bài viết này của tôi! Đà Nẵng, 01/02/2007 GV viết SKKN Lê Thái Trung 22
13. Trường THPT Phạm Phú Thứ - Tổ Vật Lí - GV. Lê Thái Trung TÀI LIỆU THAM KHẢO 1. Wedsite : 2. Phương pháp nghiên cứu khoa học giáo dục - Hà Nội 1996 - PTS. Phạm Viết Vượng. 3. Tâm lí học đại cương - Hà Nội 1995 - PGS. Nguyễn Quang Uẩn(chủ biên). 4. Giáo dục học đại cương II - Hà Nội 1996 - GS. Đặng Vũ Hoạt. 5. Thực hành về giáo dục học - Hà Nội 1995 - PTS. Nguyễn Đình Chỉnh. 6. Điều lệ trường trung học - Bộ GD & ĐT. 7. Thông tư 23/29 v/v hướng dẫn đánh giá, xếp loại học sinh THPT - Bộ GD & ĐT. 8. Luật GD 2005 - Bộ GD & ĐT. 9. Pháp lệnh cán bộ công chức - Bộ GD & ĐT. 23
14. Trường THPT Phạm Phú Thứ - Tổ Vật Lí - GV. Lê Thái Trung 24