Bài giảng Những nguyên lý cơ bản của chủ nghĩa Mác-Lênin - Chương 1: Chủ nghĩa duy vật biện chứng - Nguyễn Thị Huệ

Nội dung text: Bài giảng Những nguyên lý cơ bản của chủ nghĩa Mác-Lênin - Chương 1: Chủ nghĩa duy vật biện chứng - Nguyễn Thị Huệ

1. 2.1.1. Phạm trù vật chất
2. * " về cơ bản vũ trụ được tạo thành bởi một nguyên tố duy nhất , nguyên tố ấy là nước." (tr15 sách câu chuyên triết học ) Thalès de Milet (fin 7e s. - début 6e s.)
3. Lửa có vẻ như là vật thể nhưng không là vật thể mà là một tiến trình , nó không vững chắc mà liên tục Heraclitus
4. Democritus
5. Lý thuyết về Nguyên tử của Đemôcrit
6. Isaac Newton m Vật chất Vật chất phải có khối lượng Vật chất không gian thời gian vận động tách rời nhau
7. Electron - được Thomson phát hiện ra Năm 1897 Vật chất là nguyên tử - phần tử nhỏ bé nhất không phân chia được Vậy điện tử là gì ? Có là vật chất hay không ? Phát hiện ra Điện tử - phần tử nhỏ bé bên trong nguyên tử , cấu tạo nên nguyên tử
8. Cuối những năm 1800 nhà vật lí học người Đức Wilhelm Röntgen, đã phát hiện ra tia x Rơn ghen phát hiện ra tia X
9. Marie Cuirie Giải nobel vật lí năm 88Ra226 ===> 86Rn222 + 2He4 Hiện tượng phóng xạ - nguyên tố phóng xạ sau khi bức xạ ra hạt α trở thành nguyên tố khác
10. Chủ nghĩa duy vật thời kỳ này giải thích thế giới vật chất một cách siêu hình máy móc
11. 2.1.1. Phạm trù vật chất - Khái quát quan niệm của chủ nghĩa duy vật trước Mác về vật chất: Thực thể của thế giới là vật chất, cái tồn tại một cách vĩnh cửu, tạo nên mọi sự vật và hiện tượng cùng với những thuộc tính của chúng. • Thời cổ đại: đồng nhất vật chất nói chung với những dạng cụ thể của nó như: đất, nước Nguyên tử. • Thời kỳ phục hưng đặc biệt là thời kỳ cận đại thế kỷ XVII – XVIII: vẫn coi nguyên tử là phần tử nhỏ nhất, không thể phân chia được, tách rời nguyên tử với vận động, không gian và thời gian, v.v
12. - Khái quát quan niệm của chủ nghĩa duy vật trước Mác về vật chất(tt) Ưu điểm: • Tinh thần đấu tranh không khoan nhượng trước CNDT, TG • Góp phần thúc đẩy khoa học phát triển. Hạn chế: • Đồng nhất vật chất với vật chất với vật thể • -> Nguyên nhân dẫn đến sự bế tắc của những quan điểm trước Mác về vật chất
13. Nguyên nhân dẫn đến sự bế tắc của những quan điểm trước Mác về vật chất - Những phát minh - Chủ nghĩa duy tâm lợi 1895 Rơnghen: tia X dụng: 1896, Béccơren: hiện • "vật chất" của chủ tượng phóng xạ nghĩa duy vật đã biến mất 1897 Tômxơn: điện tử • ền tảng của chủ 1901, Kaufman đã N chứng minh được khối nghĩa duy vật đã sụp đổ lượng của điện tử không phải là khối • -> Khủng hoảng thế giới lượng tĩnh quan
14. - Định nghĩa của V.I.Lênin về vật chất; những nội dung cơ bản và ý nghĩa của nó • Quan điểm của Ăngghen đối với việc nhận thức phạm trù vật chất • Định nghĩa vật chất của Lênin
15. Quan điểm của triết học Mác – Lênin về vật chất • Kế thừa những thành tựu của chủ nghĩa duy vật trước đó • Trên cơ sở thành tựu mới nhất về khoa học • Nhằm bác bỏ sự xuyên tạc của chủ nghĩa duy tâm, tôn giáo • Bảo vệ chủ nghĩa duy vật
16. Quan điểm của Ăngghen đối với việc nhận thức phạm trù vật chất: TỪ VẬT CHẤT TỰ NHIÊN CHƯA CÓ SỰ SỐNG
17. Quan điểm của Ăngghen đối với việc nhận thức phạm trù vật chất: ĐẾN VẬT CHẤT TỰ NHIÊN PHÁT SINH, TỒN TẠI SỰ SỐNG VÀ
18. Quan điểm của Ăngghen đối với việc nhận thức phạm trù vật chất: VÀ, SỰ XUẤT HIỆN CON NGƯỜI VỚI TỔ CHỨC XÃ HỘI LOÀI NGƯỜI
19. Vật chất là một phạm trù triết học dùng để chỉ thực tại khách quan được đem lại cho con người trong cảm giác, được cảm giác của chúng ta chép lại, chụp lại, phản ánh và tồn tại không lệ thuộc vào cảm giác". (V.I.Lênin: Toàn tập, Nxb. Tiến bộ, Mátxcơva, 1980, t.18, tr. 151).
20. • Sự vật Cảm giác được, • Thuộc tính tồn tại khách quan của sự vật = Vật chất sinh ra tồn tại , mất đi . Cái toàn thể , đa dạng , phong phú , tạm thời Thuộc tính của sự vật Tồn tại = thuộc tính tồn tại khách quan của các sự vật cụ thể khách quan Không sinh ra không mất đi , vô cùng vô thạn , vĩnh viễn
21. Nội dung định nghĩa • Vật chất là thực tại khách quan • Vật chất đem lại cho con người thông qua cảm giác (cảm nhận được sự tồn tại của vc thông qua các dạng cụ thể của nó) • Vật chất tồn tại độc lập và có trước ý thức
22. Ý nghĩa định nghĩa • Giải quyết vấn đề cơ bản của triết học trên lập trường duy vật biện chứng • Bác bỏ quan điểm duy tâm và khắc phục được những hạn chế của CNDV trước Mác về vật chất • Góp phần khắc phục cuộc khủng hoảng về thế giới quan trong khoa học, thúc đẩy khoa học phát triển
23. 2.1.2. Phương thức và hình thức tồn tại của vật chất • Vận động với tư cách là phương thức tồn tại của vật chất • Không gian và thời gian với tư các là hình thức tồn tại của vật chất
24. Vận động là một phương thức tồn tại của vật chất • Thông qua vận động mà vật chất biểu hiện sự tồn tại của mình sự vật A sự vật A sự vật A Sản phẩm Hàng hoá Tư liệu Tồn tại Tồn tại tiêu Khách Tồn tai khách quan dùng quan khách quan Từ sản xuất đến tiêu dùng
25. Vận động là một thuộc tính cố hữu của vật chất • Nguyên nhân của vận động là nguyên nhân bên trong - tự thân vận động
26. Vận động của vật chất là tự thân vận động • Pendule de Foucault au Musée des arts et metiers (Paris); des pions sont placés autour et sont renversés au fur-et-à- mesure que le pendule tourne. • Foucault pendulum at the Musée des arts et métiers (Paris); pegs are placed around and are knocked down as the pendulum turns. • Auteur/author : Hervé Marchebois
27. Vận động xã hội Vận động sinh Vận động hoá Vận động vật lí Vận động cơ
28. Vận động và đứng im • Đứng im là vận động trong thăng bằng khi sự vật còn là nó mà chưa chuyển thành cái khác • Tính tương đối • Mối quan hệ giữa vận động và đứng im
29. Thời gian là gì?
30. 2.1.3. Tính thống nhất vật chất của thế giới • Luận điểm của Ph.Ăngghen về tính thống nhất vật chất của thế giới: • Nội dung của tính thống nhất vật chất của thế giới: • Ý nghĩa phương pháp luận:
31. • Thế giới khách quan đều có 1 thuộc tính chung nhất là tồn tại khách quan = vật chất • Tinh thần , ý thức có nguồn gốc vật chất => thế giới thống nhất ở tính vật chất
32. HAI HỆ CHUẨN
33. 2.2. Ý thức 2.2.1. Nguồn gốc: - Nguồn gốc tự nhiên: Bộ Não người Thế giới khách quan - Nguồn gốc xã hội Vai trò của lao động Vai trò của ngôn ngữ
34. Hoạt động ý thức chỉ diễn ra trong bộ não người, trên cơ sở các quá trình sinh lý - thần kinh của bộ não.
35. Nguồn gốc xã hội - Vai trò của lao động: - Vai trò của ngôn ngữ: • Lao động là điều kiện • Ngôn ngữ do nhu cầu của đầu tiên và chủ yếu để lao động và nhờ lao động con người tồn tại mà hình thành • Chính thông qua hoạt • Ngôn ngữ vừa là phương động lao động nhằm cải tiện giao tiếp trong xã hội, tạo thế giới khách quan đồng thời là công cụ của tư mà con người mới có duy nhằm khái quát hóa, thể phản ánh được thế trừu tượng hóa hiện thực giới khách quan, mới có ý thức về thế giới đó
36. Ý thức là sự phản ánh thế giói vào óc người trên cơ sở lao động và ngôn ngữ
37. 2.2.2. Bản chất và kết cấu của ý thức Bản chất của ý thức: - Sự phản ánh thế giới khách quan một cách năng động sáng tạo: • Có mục đích • Có sự chọn lọc • Khả năng khái quát hóa, trừu tượng hóa • Mô hình hóa và hiện thực mô hình - Mang bản chất xã hội: • Ảnh hưởng của điều kiện sống, môi trường xã hội. • Xã hội thay đổi -> ý thức thay đổi
38. 2.2.2. Bản chất và kết cấu của ý thức(tt) Kết cấu của ý thức : - Ý thức bao gồm các yếu tố cấu thành như tri thức, tình cảm, niềm tin, lý trí, ý chí trong đó tri thức là yếu tố cơ bản, cốt lõi. • Tri thức là kết quả quá trình nhận thức của con người về thế giới hiện thực, làm tái hiện trong tư tưởng những thuộc tính, những quy luật của thế giới ấy và diễn đạt chúng dưới hình thức ngôn ngữ hoặc các hệ thống ký hiệu khác. • Tình cảm là sự cảm động của con người trong quan hệ của mình với thực tại xung quanh và đối với bản thân mình.
39. Kết cấu của ý thức(tt) - Theo chiều sâu của nội tâm: bao gồm tự ý thức, tiềm thức, vô thức • Tự ý thức: ý thức về bản thân mình trong mối quan hệ với ý thức về thế giới bên ngoài. • Tiềm thức: những tri thức mà chủ thể đã có được từ trước nhưng đã gần như trở thành bản năng, thành kỹ năng nằm trong tầng sâu của ý thức chủ thể, là ý thức dưới dạng tiềm tàng. • Vô thức là những trạng thái tâm lý ở chiều sâu, điều chỉnh sự suy nghĩ, hành vi, thái độ ứng xử của con người mà chưa có sự tranh luận của nội tâm, chưa có sự truyền tin bên trong, chưa có sự kiểm tra, tính toán của lý trí.
40. 2.3. Mối quan hệ giữa vật chất và ý thức - Vật chất quyết định ý - Vai trò của ý thức: thức: • Tác động thúc đẩy sự • Sự xuất hiện và tồn tại vận động biến đổi của của ý thức vật chất, khi phản đúng • Nội dung của ý thức quy luật • Sự biến đổi của ý thức • Tác động kìm hãm, khi ý thức phản ánh sai quy luật khách quan
41. 2.4 Ý nghĩa phương pháp luận - Vì vật chất quyết định - - Vì ý thức có thể tác > Nguyên tắc khách động -> phát huy vai trò quan. của nhân tố tinh thần • Vận dụng thực tiễn • Vận dụng thực tiễn • Vận dụng trong nhận • Vận dụng trong nhận thức thức