Bài giảng Luật kinh tế - Chương 1: Luật thương mại

Nội dung text: Bài giảng Luật kinh tế - Chương 1: Luật thương mại

1. - Chủ thể của luật thương mại: + Thương nhân - Chủ thể chủ yếu của Luật thương mại; + Cơ quan nhà nước có thẩm quyền.
2. 2.1. Hành vi thương mại 2.1.1. Khái niệm hoạt động kinh doanh - “Kinh doanh” được hiểu là tổ chức sản xuất, buôn bán sao cho sinh lợi.(Từ điển tiếng Việt) - Kinh doanh cũng được hiểu là thực hiện một, một số hoặc tất cả các công đoạn của quá trình đầu tư, từ sản xuất đến tiêu thụ sản phẩm hoặc cung ứng dịch vụ trên thi trường nhằm mục đích lợi. (Điều 3 Luật Doanh nghiệp 1999)
3. 2.1.2.Khái niệm hành vi thương mại - Thương mại, theo cách hiểu phổ thông có nghĩa là buôn bán. - Trong luật thương mại của các nước, thương mại được hiểu là các hành vi chế tạo, lưu chuyển, trung gian có mục đích kiếm lời trực tiếp hay gián tiếp. - “Hoạt động thương mại là hoạt động nhằm mục đích sinh lợi, bao gồm mua bán hàng hoá, cung ứng dịch vụ, đầu tư, xúc tiến thương mại và các hoạt động nhằm mục đích sinh lợi khác”. (Điều 3 Luật thương mại 2005)
4. Pháp luật quốc tế và pháp luật Việt Nam đều ghi nhận khái niệm thương mại theo nghĩa rộng. Tuy nhiên pháp luật Việt Nam đã ghi nhận hành vi thương mại với một khái niệm khái quát hơn là “hoạt động thương mại” (tổ hợp các hành vi thương mại).
5. * Đặc điểm của hành vi thương mại - Hành vi thương mại khác hành vi dân sự về thời điểm xuất hiện và tính ổn định; - Hành vi thương mại được thực hiện trên thị trường và nhằm mực đích lợi nhuận; - Hành vi thương mại là hành vi mang tính chất nghề nghiệp, được thương nhân thực hiện.
6. * Phân loại hành vi thương mại - Dựa vào tính chất hành vi: + Hành vi thương mại thuần túy: hành vi có tính chất thương mại vì bản chất của nó thuộc về công việc buôn bán hoặc vì hình thức của nó được PL coi là tiêu biểu cho hành vi thương mại.
7. + Hành vi thương mại phụ thuộc: những hành vi có bản chất dân sự nhưng do thương nhân thực hiện theo nhu cầu nghề nghiệp hay nhân lúc hành nghề, do đó được coi là hành vi thương mại.
8. + Hành vi hỗn hợp: hành vi thương mại đối với một bên (thương nhân) nhưng lại là hành vi dân sự đối với bên kia (cá nhân không có tu cách thương nhân).
9. - Dựa vào lĩnh vực phát sinh cũng như đối tượng của hành vi thương mại: + Nhóm hành vi thương mại hàng hóa: mua bán hàng hóa và các hoạt động khác liên quan trực tiếp đến mua bán hàng hóa như cung ứng dịch vụ thương mại, xúc tiến thương mại;
10. + Nhóm hành vi thương mại dịch vụ: những hành vi phát sinh trong quá trình sản xuất hàng hóa bao gồm xây dựng, vận tải, dịch vu tài chính – ngân hàng – bảo hiểm
11. + Nhóm hành vi thương mại trong lĩnh vực đầu tư: những hành vi nhằm mục đích tìm kiems lợ nhuận của các chủ đầu tư như góp vốn, chuyển nhượng vốn, phát hành và mua bán chứng khoán
12. + Nhóm hành vi thương mại trong lĩnh vực sở hữu trí tuệ: những hành vi liên quan đến việc chiếm hữu, sử dụng và định đoạt các sản phẩm trí tuệ nhằm mục đích thương mại như sử dụng đối tượng của sở hữu công nghiệp, chuyển giao quyền sở hữu công nghiệp
13. 3. Thương nhân - Điều 1 Bộ Luật Thương mại Pháp năm 1807: “Thương nhân là người thực hiện các hành vi thương mại và lấy đó làm nghề nghiệp thường xuyên của mình”. - Điều 1 Bộ luật Thương mại Việt Nam Cộng hòa 1972: “Thương gia là những người làm hành vi thương mại cho chính mình và lấy hành vi ấy là hành vi nghề nghiệp thường xuyên của mình”
14. - Khoản 6 Điều 5 Luật thương mại Việt Nam 1997: “Thương nhân gồm cá nhân, pháp nhân, tổ hợp tác, hộ gia đình có đăng ký kinh doanh, hoạt động thương mại một cách độc lập và thườn xuyên” - Khoản 1 Điều 6 Luật Thương mại Việt Nam 2005: “Thương nhân bao gồm tổ chức kinh tế được thành lập hợp pháp, cá nhân hoạt động thương mại một cách độc lập, thường xuyên và có đăng ký kinh doanh”.
15. 3.1. Đặc điểm của thương nhân - Thương nhân phải thực hiện hành vi thương mại: đây là đặc điểm không thể tách rời tư cách của thương nhân,tiêu chí quan trọng để phân biệt với các chủ thể khác không phải là thương nhân.
16. - Thương nhân phải thực hiện hành vi thương mại một độc lập, mang danh nghĩa chính mình và vì lợi ích của bản thân mình. Đây là dấu hiệu cần thiết để xác định chủ thể tham gia vào hoạt động thương mại có phải là thương nhân hay không.
17. - Thương nhân phải thực hiện các hành vi thương mại mang tính nghề nghiệp thường xuyên. Hoạt động thương mại mang tính nghề nghiệp thường xuyên là dấu hiệu pháp lý không thể thiếu để xác định tư cách thương nhân.
18. - Thương nhân phải có năng lực hành vi thương mại. Năng lực hành vi trong lĩnh vực thương mại là khả năng cá nhân, pháp nhân bằng hành vi của mình xác lập, thực hiện quyền và nghĩa vụ pháp lý thương mại.
19. - Thương nhân phải có đăng ký kinh doanh. Đây là yêu cầu bắt buộc đối với thương nhân.
20. 3.2. Các loại thương nhân - Thương nhân là cá nhân. Theo pháp luật thương mại, thương nhân là cá nhân phải từ đủ 18 tuổi trở lên và không thuộc các trường hợp cấm kinh doanh.
21. - Thương nhân là pháp nhân: + Các DNNN; + Các HTX, liên HTX; + Công ty Cổ phần, công ty TNHH.
22. - Thương nhân là tổ hợp tác, hộ gia đình. + Tổ hợp tác: hình thành trên cơ sở hợp dồng hợp tác của từ ba cá nhân trở lên, có chứng thực của UBND cấp xã, cũng đóng góp tài sản, công sức để thực hiện công việc nhất định, cùng hưởng lợi và chịu trách nhiệm. + Hộ gia đình bao gồm nhiều thành viên trong một gia đình có tài sản chung cùng đóng góp công sức và chịu trách nhiệm.
23. 4. Nguồn của Luật thương mại - Các văn bản QPPL; - Điều ước quốc tế; - Tập quán thương mại; - Điều lệ của thương nhân.